http://www.volkskrant.nl
Interview Hakim Ziyech, dwarsligger met pit
Door: Bart Vlietstra
22 pas, maar misschien wel de beste voetballer in de eredivisie. Of hij er na de winterstop nog schittert, is de vraag. Hakim Ziyech is klaar met alle shit bij FC Twente. En klaar voor het grote werk.
Het lijstje van productiefste voetballers van 2015 klinkt als een vlammende gitaarsolo met één vreemd akkoord: Messi, Ronaldo, Suarez, Ibrahimovic, Aubameyang, Neymar, Ziyech, Higuaín.
Hoort Hakim Ziyech, producent van 17 assists en 17 doelpunten in de eredivisie, daar te staan? Tussen die topaanvallers uit veel grotere competities? 'Lastig te zeggen. De tegenstand is groter, maar ze hebben ook betere medespelers om zich heen', oordeelt Ziyech van achter een groot glas jus d'orange in een restaurant in Dronten.
Hij kijkt graag naar FC Barcelona, de spelmaker en aanvoerder van het in 2015 volledig in elkaar gestorte FC Twente. 'Dat is gewoon een speeltuin. Natuurlijk denk je weleens: hoe zou het zijn om daar te spelen in plaats van bij een Nederlandse degradatiekandidaat waar alles op straat ligt en de sfeer slecht is? Waarschijnlijk makkelijker. Je wordt altijd op je goede been aangespeeld, de loopacties kloppen. Als de buitenspeler niet diep gaat, dan doet de back dat wel. Circusvoetbal.'
Ziyech is 22. Nog maar vier jaar geleden wilde hij stoppen met voetballen. Nergens meer zin in. Kont tegen elke krib die hij zag. 'Ik ben geen makkelijke jongen', zegt hij een paar keer.
Overleden vader
Een oorzaak daarvan komt na een kwartier interview spontaan op tafel als Ziyech zich ineens, tikje verschrikt, realiseert dat het vandaag (28 december) twaalf jaar geleden is dat zijn vader overleed. 'Zijn sterfdag herinner ik me nog heel goed. We waren met zijn allen thuis. Om drie uur 's nachts werd hij wakker, er leek niets aan de hand. Een kwartier later was het klaar.'
Zijn vader had MS. 'Die ziekte sloopte hem. Hij kon steeds minder. Niet meer lopen, eten, praten. Hij had al eerder een hartaanval gehad. Hij werkte hard en rookte heel veel.'
Er wordt nauwelijks over gesproken in huize-Ziyech. 'We worden er niet vrolijk van.'
Het gemis van zijn vader voelde hij pas echt vijf jaar later. 'Bij andere jongens stonden hun ouders langs de kant. Mijn vader was er vroeger ook altijd bij. Uit én thuis. Ik heb te kort van hem kunnen genieten. Dat frustreerde me steeds meer. Ik kreeg schijt aan de wereld. Naar school ging ik niet meer. Voetbal deed me ook niks. Ik was helemaal weg.'
Hij heeft vier oudere broers. Stuk voor stuk goede voetballers, twee speelden er ook in de jeugd van een club uit het betaald voetbal. Maar steeds meer ging de aandacht naar de jongste, tevens meest getalenteerde. 'Ik ben het lievelingetje. Bepaal thuis wat er gegeten wordt, bijvoorbeeld. Of dat de beste opvoeding is? Misschien niet. Ik heb het wel als heel liefdevol ervaren.'
Ook zijn broers worstelden met het gemis van hun vader, vermoedt Ziyech. 'De sturende hand, die ook hard kon zijn, ontbrak. Twee broers zijn op het verkeerde pad beland. Soms kwam ik beneden en dan miste ik er een. Was-ie op pad, zullen we maar zeggen. Of zat in de gevangenis. Ik keek er niet eens meer van op.'
Zwaar werk, weinig geld
In Dronten ligt een leven als crimineel nadrukkelijk op de loer, meent Ziyech, die in de Flevolandse plaats opgroeide en zijn vrije dagen nog altijd in zijn ouderlijk huis doorbrengt. 'Maar het is niet zo dat je gedwongen wordt te gaan dealen. Status is belangrijk, daar zijn we alle vijf gevoelig voor. Maar we hebben onze rug gerecht.'
Twee broers zijn stratenmaker, een metselaar, een ander is dakdekker. 'Zwaar werk voor weinig geld. Ze hebben ook nog kinderen. Ik ben trots op ze.'
Ziyech prijst vooral zijn een na oudste broer Faouzi. 'Die heeft de vaderrol op zich genomen en mij wakker geschud tijdens een gesprek bij ons thuis van een paar uur. Ik ben hem daar nog steeds enorm dankbaar voor. Wat hij zei? 'Luister, vriend, wij werken hier nu al acht jaar aan, jij gaat niet stoppen'.'
Hij had het aanvankelijk taai bij SC Heerenveen, de club die hem opleidde, onder toenmalig trainer Marco van Basten. Ziyechs gezicht betrekt als de illustere naam valt. 'Hij wisselde me in mijn eerste seizoen een keer in de rust en stalde me daarna bij de beloften. Zonder uitleg. Aan communiceren deed hij überhaupt niet.'
Van Basten
Een seizoen later brak hij alsnog door, vooral door het maken van prachtige doelpunten. Minzaam: 'Het had veel sneller kunnen gaan, Van Basten is een mooie naam, maar geen toptrainer. Hij heeft zich bij AZ gerealiseerd dat-ie er niet geschikt voor is. Dat had hij al bij Heerenveen moeten doen. Nu is hij toch weer assistent bij Oranje. Als je mensen kent of een grote naam hebt, kom je altijd wel weer aan de bak. Bij mij telt kwaliteit.'
Steeds meer zijn middenvelders gestaalde multitaskers geworden. In Ziyech schuilt nog een ouderwetse nummer 10, die zich louter concentreert op de steekpass, de slimme dribbel en het vurige schot. Daarom verkoos hij zomer 2013 Twente boven Feyenoord. 'Bij Feyenoord wilden ze me overal neerzetten, behalve op 10.'
Hij prijst meerdere malen Alfred Schreuder, de trainer die hem overtuigde naar FC Twente te komen. 'Ongelooflijke vakman. Eerlijk, loyaal. Hij zei toen dat ik op 10 zou spelen en maakte dat waar. Toen hij weg was, moest ik in beide strafschopgebieden mijn werk doen. Vaak voor niets. We waren de bal snel weer kwijt. Mijn statistieken hadden veel beter kunnen zijn. Dat ligt niet aan mij.'
Dieptepunt
Een jaar geleden werd bekend dat de boekhouding van FC Twente net zo rood is als het thuisshirt. 'Dat heeft een enorme impact gehad, zeker ook op de spelersgroep. Elke dag werden we verrast door wat er in de krant stond. Die verdiende te veel, die moest verkocht worden, van de volgende werd het contract niet verlengd... Spelers werden onzeker, gingen meer voor zichzelf spelen of deden juist niets meer. We werden soms uitgefloten door onze eigen fans.'
Het dieptepunt? 'Thuis tegen AZ, eind april. Het hele stadion was behangen met spandoeken waarop de trainer werd beledigd. Niemand die er iets aan deed.'
Schreuder, ontslagen op 30 augustus 2015, is het grootste slachtoffer, meent Ziyech. Maar was het voetbal onder hem dan niet te angstig? Werd niet te weinig gepeurd uit de nog aanwezige kwaliteit? Ziyech schudt zijn hoofd. 'Wij als spelers hebben gefaald. Alfred gaf perfecte trainingen, bereidde ons perfect voor, weet precies hoe hij met spelers moet omgaan. Het verwachtingspatroon dat de leiding uitsprak, was veel te hoog. Er is nog veel meer aan de hand bij Twente dan naar buiten is gekomen. Zelfs Guardiola of Mourinho had dit niet meer aan de praat gekregen. Volslagen belachelijk dat hij ontslagen is. Het is nog veel slechter geworden. Dat had ik al gezegd tegen Van Leeuwen (technisch directeur, red.) toen Alfred eruit vloog. Die zei dat hij het ook niet gewild had. Maar ja... je kunt A zeggen en B denken.'
Ziyech wilde zijn aanvoerdersband inleveren. De directie verzocht hem met klem dit niet te doen. 'Heb ik mee ingestemd. Maar ik besloot toen wel: ik vertrek.'
Zeurpiet
Dat sprak hij ook uit. Misschien wel te vaak. Ziyech werd gebrandmerkt als zeurpiet. 'Het is nooit goed. Ik was eerlijk. Iedereen wist dat ik niet wilde blijven. Sindsdien ben ik niet meer geliefd bij de fans. Het zal wel.'
Moet een aanvoerder niet positiviteit blijven uitstralen? 'Ja, eigenlijk wel. Maar ik was er helemaal klaar mee. Als mensen daar moeite mee hebben, interesseert me dat niet. Slecht voor mijn imago? Het gaat toch om wat je op het veld laat zien? Je kunt niet zeggen dat ik daar verzaakt heb.'
Hij maakte een obsceen gebaar naar Twente-supporters na het duel met Heerenveen. 'Ik kreeg van alles over me heen gegooid. Ook over mijn ouders. Heb ik twee keer gepikt, de derde keer reageerde ik. Ik heb er geen spijt van. Zou het zo weer doen.'
Hij zal weinig mensen missen in Enschede. 'Wat spelers, de materiaalman. Van het bestuur niemand. Munsterman (voormalig voorzitter, red.) knuffelde je alsof hij je beste vriend was. Maar even later knuffelde hij een volgende beste vriend. En daarna weer een volgende. Toen de shit uitkwam, was-ie weg. Van Van der Laan (voormalig rechterhand en opvolger Munsterman, red.) kreeg je soms een hand. Verder zag of hoorde je hem niet. Dat gold voor het hele bestuur.'
Hij vertelt de motivatie vooral uit zichzelf te hebben gehaald. Vaak zag je Ziyech met vertwijfelde blik rondlopen na weer een knullig tegendoelpunt of geflopte aanvalsopzet. 'We hebben een jonge ploeg, natuurlijk. En ik snap dat sommige jongens worstelen met hun motivatie en zelfvertrouwen vanwege de situatie waarin we nu zitten. Maar soms zie ik fouten waarvan ik denk: leren jullie wel? Afspraken worden soms helemaal niet nagekomen. Simpele combinaties lopen dood. Het voetbal wordt steeds minder. Ik voel me gedwongen vaak dezelfde spelers op te zoeken. Mokotjo en Cabral vooral. Ik voel dat ik stilsta. Dat vreet aan me. Ik wil verder.'
De samenwerking met René Hake, die na het vertrek van Schreuder promoveerde van assistent tot hoofdcoach, vindt Ziyech lastig te typeren. 'We hebben een voorgeschiedenis. Ik ken hem nog van toen ik in het tweede zat bij Heerenveen. We gingen samen met Emmen, waar Hake hoofdcoach was, op trainingskamp. Na een onderlinge wedstrijd had ik een flinke woordenwisseling met hem. Dus toen hij assistent werd, had ik mijn bedenkingen. Hoe dat nu is? Ik doe gewoon mijn best goed te blijven presteren.'
Marokko
Hij hoopt dat die prestaties uiteindelijk leiden tot een verblijf bij 'een heel grote club uit een topcompetitie'. Maar zijn grootste droom moet zich in een groenrood tenue voltrekken. 'Ik wil met Marokko naar het WK.'
Voor de zomer leek hij nog voor Oranje te kiezen. Verklaart: 'Hoe beter ik ging spelen, hoe minder naar me omgekeken werd. Ik werd pas gebeld nadat ik had gezegd dat ik voor Marokko ging spelen. De Marokkaanse bond was al jaren met me bezig. Ik ben hier geboren, maar mijn roots liggen daar, mijn vader is er begraven.'
Hij heeft net een week vakantie gevierd in Marrakech. 'Het is geweldig hoe mensen daar op je reageren. Iedereen wil je helpen, slaat je op je schouders. Je wordt daar echt gewaardeerd. In Nederland zoekt men altijd naar iets negatiefs.'
Hij is uitgesprokener dan veel andere Marokkaans-Nederlandse voetballers. Lachend: 'Niet iedere Marokkaan is hetzelfde. Mijn broer vindt me te eerlijk. Veel Marokkaanse jongens zijn bang arrogant over te komen. Ik zeg wat ik denk. Daarom ben ik lastig voor sommige trainers. Toch zie je vaak dat de lastige jongens het redden. Die hebben pit, karakter, ze willen de beste zijn, hebben schijt aan kritiek. Of putten er motivatie uit. De ja-knikkers redden het vaak niet.'
Hoe zou hij zelf Hakim Ziyech aanpakken? Grijnzend: 'Hard, keihard. Met een lolletje tussendoor. Met veel communicatie, maar ook met de boodschap dat je uiteindelijk zelf verantwoordelijk bent voor je eigen carrière. Dat is wat mij gemotiveerd heeft in 2015. Niets anders.'