Lings luchtkastelen
Het zakelijke imperium van een buitenspeler
De hoop van Johan Cruijff bij Ajax en van de Slowaakse stad Trencin is gevestigd op Tscheu la Ling. De oud-vleugelspeler die furore maakte bij Ajax houdt er grootse zakelijke verhalen op na. Maar daarvan blijkt maar weinig te kloppen.
Door: Tom Kreling, Huib Modderkolk 21 augustus 2015, 02:00
Tscheu la Ling trekt de rood-witte Trencin-sjaal van zijn nek en frommelt hem met een nors gezicht in zijn schoot. Op de eretribune van het stadionnetje in het Slowaakse Zilina kijkt hij zwijgend hoe Roemeense voetballers elkaar in de armen vliegen. Naast hem zit een lange man met opvallend wit haar. AS Trencin, de club van Ling, is zojuist met 2-0 achter gekomen tegen Steaua Boekarest in de eerste wedstrijd van de voorronde van de Champions League. Het is dinsdag 14 juli. AS Trencin is voor deze wedstrijd uitgeweken naar Zilina omdat het eigen stadion in puin ligt.
Dat het nietige AS Trencin het voorportaal van het Europese miljoenenbal heeft bereikt, is ook in Nederland opgevallen. Een knappe prestatie van de kleine club, waar de Nederlandse eigenaar Tscheu la Ling de grote man is. Zijn naam valt de laatste jaren geregeld. Ling, oud-speler van Ajax en Feyenoord, is dankzij Johan Cruijff in de schijnwerpers komen staan. Ze kennen elkaar van Ajax waar ze in 1981 samen speelden. Ling was een onvoorspelbare speler. De ene keer weergaloos, meester van de schaarbeweging. Maar soms ook niet vooruit te branden. Dat hij niet alles uit zijn carrière heeft gehaald, geeft hij grif toe. Hij speelde bijvoorbeeld niet op het WK in Argentinië in 1978. Gaf hij weinig om, zei Ling later. Hij lag lekker zes weken op het strand van Scheveningen.
Als Ling in 1987 zijn carrière bij FC Den Haag afsluit, wordt hij ondernemer. Er wordt weinig meer van hem vernomen, zoals het zo veel ex-voetballers vergaat. Tot Cruijff in 2010 ineens met Ling komt aanzetten. Cruijff is net zijn revolutie begonnen bij Ajax en schuift zijn oud-teamgenoot naar voren als de ideale algemeen directeur. Dat leidt tot een aanvaring met de raad van commissarissen van Ajax. Die twijfelt aan de kwaliteit en integriteit van de Haagse ondernemer. Cruijff snapt niets van de weigering om Ling algemeen directeur te maken. 'Ze zijn gek geworden', zegt hij.
De deur voor Ling blijft in Amsterdam lange tijd dicht. Wel gaat Ajax in 2012 een officieel samenwerkingsverband aan met AS Trencin. In juli dit jaar krijgt Ling, wederom op voorspraak van Cruijff, eindelijk een functie bij Ajax. Officieel als adviseur van een strategische commissie die de plek van de vertrokken algemeen directeur invult. In werkelijkheid wordt hij aangesteld om de plannen van Cruijff bij Ajax vlot te trekken.
Cruijff is ingenomen met de komst van Ling. 'Ik ken hem al een tijdje en hij is vanaf het begin voor mij de aangewezen persoon geweest om dit proces te begeleiden.' Ling zal snel met aanbevelingen voor Ajax komen, beloofde Cruijff onlangs.
Ze hebben in Amsterdam hoge verwachtingen van Ling. Hij heeft met AS Trencin laten zien wat hij kan: een club naar het voorportaal van de Champions League leiden, met jonge spelers, eigen jeugd en aanvallend voetbal. Ling is een heuse ondernemer, die ook nog eens haarfijn weet hoe de voetballerij werkt. Daar moet Ajax wel wat aan hebben.
Sportief gaat het Trencin voor de wind, hoewel Steaua Boekarest de club uitschakelt voor een vervolg in de Champions League. En ook financieel gaat het voorspoedig, zei Ling dit voorjaar bij een jeugdtoernooi in Amsterdam. Er zijn plannen voor een nieuw stadion met moderne trainingsfaciliteiten en een winkelcomplex ernaast. Het businessmodel van de club werpt zijn vruchten af, volgens de eigenaar. In een paar jaar tijd is voor 6,5 miljoen aan talenten aan Europese clubs verkocht, terwijl de opleidingskosten 200 duizend euro bedroegen. Kortom: een succesverhaal.
Maar is dat wel zo? Hoe realistisch zijn de grote plannen die Ling met de voetbalclub heeft? En wat klopt er van de vastgoedsuccessen waar Ling altijd over rept?
Lichtmasten
Als immense zonnebloemen torenen vier roestige lichtmasten boven de laagbouw van Trencin uit. Hier ligt het veld van AS Trencin, tussen een verouderde spoorlijn en een bijna weggestopte rivier. Alleen de betonnen hoofdtribune staat nog overeind. De rest is afgebroken. Van het nieuwe stadion dat moet verrijzen, ligt er alleen een nieuw kunstgrasveld.
Het is twee uur 's middags. Een groepje straalbezopen supporters van Trencin hangt op een tafel voor de kroeg. Op een steenworp afstand staat de spelersbus van Trencin met afgebladderd logo. De Nederlandse techniektrainer Gideon van der Wee loopt er juist voorbij. Gevraagd naar de plannen voor het nieuwe stadion wijst hij naar het veld: 'Hebben jullie nog wat geld?'
Het is een terugkerend thema bij de voetbalclub van Ling. Geld. Plannen zijn er genoeg, maar de financiering is altijd een probleem. Ling heeft een verleden met diverse zakenpartners die voor hem in de club investeerden. En dat verleden achtervolgt hem.
Trencin is een provinciestad in het noordwesten van Slowakije, ruim 100 kilometer van de hoofdstad Bratislava. Er wonen 55 duizend mensen. Een van de grootste werkgevers is Konstrukta, een bedrijf dat materialen en machines maakt voor de defensie-industrie. Daar tegenover zit X-Ray, maker van modelraceauto's. 'Slowaken zijn goed met hun handen', vertelt lokaal raadslid Patrik Zak. IJshockey is hier de belangrijkste sport. Voetbal is in opkomst, maar de competitie stelt nog weinig voor. AS Trencin heeft een begroting zo groot als FC Oss, 1,8 miljoen euro. Aan de competitie doen twaalf clubs mee.
Hoe kwam Ling juist hier terecht? Hij wilde in Trencin eigenlijk vooral het dure en statige hotel Elizabeth kopen, gebouwd tegen de berg waarop het kasteel van Trencin staat, de trots van de stad. Hij was als vastgoedondernemer al bekend met Oost-Europa en specifiek met Slowakije. Meermaals vertelde hij erover. In de hotelbar raakte hij daar naar eigen zeggen in gesprek met de toenmalige eigenaar van de voetbalclub. Ter plekke ontstond het idee om dingen te combineren. Het bedrag waarvoor hij de club uiteindelijk heeft gekocht, zou volgens Ling 1,5 miljoen euro bedragen. 'Samen met mijn zakenpartner Gregor Wijkamp heb ik de club gekocht, om zo een vliegwiel te creëren voor een grote projectontwikkeling rond een nieuw stadion.'
Ling wil er nu, ondanks herhaaldelijke verzoeken van de Volkskrant, niets meer over zeggen. Na acht pogingen noemt hij vragen over zijn zakelijke verleden 'suggestief'. De lange man met het witte haar naast hem op de tribune was Gregor Wijkamp. Maar dat is niet de man met wie hij in 2007 de club kocht, blijkt uit diverse documenten. Dat deed hij met Henk ter Braack. En aan hem wil Ling liever niet worden herinnerd.
Ter Braack is vastgoedondernemer, ex-accountant en mede-eigenaar van Central Europe Group (CEG), een vastgoedbedrijf dat beleggingen aanbiedt aan particulieren. Het bedrijf is met name actief in Oost-Europa. Ling en Ter Braack hebben elkaar in 2006 ontmoet via Thomas Laftsis, voormalig keeper van onder meer het Bulgaarse elftal met wie Ling begin jaren tachtig bij het Grieks Panathinaikos heeft gespeeld. Laftsis is directeur van de lokale afdeling van CEG in Roemenië. Ling krijgt later een aandeel in het dochterbedrijf van CEG in Bulgarije en Roemenië, zo'n 10 procent. Daarop doelt hij als hij zichzelf vastgoedondernemer noemt. Een kennis uit die tijd: 'Ling heeft zelf nooit vastgoed gehad.'
Ter Braack is op dat moment een geslaagde vastgoedondernemer en heeft wel zin in een avontuur in de voetballerij. Om te beginnen koopt hij eind 2006 voor één euro een belang van 26 procent in een voetbalschool in Athene, waarvan Ling mede-eigenaar is. In ruil voor de aandelen verstrekt Ter Braack een lening van 350 duizend euro aan de voetbalschool. Dat geld heeft Ling dringend nodig om het project draaiende te houden.
Ling en Ter Braack gaan daarna op zoek naar een eigen club. Het businessidee is simpel. Bij een eigen club kunnen ze jonge voetballers van bijvoorbeeld de voetbalschool in Athene onderbrengen. Of spelers uit Zuid-Amerika of Afrika die Ling via zijn netwerk goedkoop krijgt aangeboden. Slaagt zo'n talent, dan kunnen ze die voor een paar miljoen aan een andere Europese club doorverkopen. Beperkt risico, grote kans op succes.
Via een Slowaaks vastgoedcontact van Ter Braack komen de mannen in Slowakije terecht. Hij vertelt hen dat Trencin te koop staat. Van het kopen van een hotel is geen sprake. De voetbalclub is dan eigenaar van een jonge Slowaak uit de stad zelf, Róbert Rybnicek. Die heeft het gekregen van een Tsjechische zakenman die ervan af wilde toen hij in een omkoopschandaal belandde.
Rybnicek heeft geen geld om in de club te investeren en kan de salarissen van de spelers niet betalen. Ter Braack en Ling besluiten 74 procent van de aandelen van de club te kopen. Ze betalen daarvoor één euro. Daarnaast richten ze in Nederland de gezamenlijke vennootschap FTMG Beheer op die een lening verstrekt aan AS Trencin, zodat de club de rekeningen kan voldoen. In dit bedrijf zitten de transferrechten van de spelers. In de contracten die Ter Braack en Ling met de club afsluiten staat dat bij de verkoop van een speler 85 procent van de winst naar FTMG gaat. De rest is voor de club.
Ter Braack is voor Ling van groot belang: niet alleen heeft hij het geld om te investeren, ook maakt Ling gebruik van diens zakelijke kennis. Samen met Ron de Bot (later commercieel directeur bij Trencin) controleren en vertalen ze de contracten die ze voor de overname van de club moeten tekenen. Ling is geen goede lezer.
De oud-voetballer heeft grootse plannen met zijn nieuwe aankoop. 'Binnen twee jaar willen we kampioen worden en daarna Champions League spelen', zegt hij tegen het AD. Hij gelooft sterk in Slowakije als nieuwe voetbalmacht. 'Geloof me, binnen een paar jaar pakken vertegenwoordigers van alle clubs in West-Europa het vliegtuig naar Slowakije.'
De start is moeizaam. De financiële constructie is wankel; de club degradeert naar de tweede divisie en de verkoop van spelers komt maar stroef op gang. Een van de techniektrainers in die beginjaren is Ton Jenner, vader van voetballer Julian Jenner. Hij werkt een seizoen bij Trencin. Jenner telefonisch over zijn eerste indrukken: 'Je waant jezelf in de jaren zeventig. Het is een compleet achtergesteld gebied.'
Er waren volgens Jenner 'grootse plannen', maar de uitvoering stokte vanwege 'geldkwesties'. Over Ling zegt hij: 'Hij had veel kennis over voeding. Er zijn goede stappen gemaakt bij de club.'
De Nederlandse staf probeert een cultuurverandering teweeg te brengen. Slowaken spelen traditiegetrouw defensief voetbal. Ling wil ze leren aanvallender te spelen. Dat gaat met horten en stoten. Jenner gaat na een jaar weg vanwege een conflict over geld.
Wil Ling een succes van de club maken, dan is geld nodig. Ter Braack heeft al eerder de portemonnee getrokken. Deze keer doet hij dat niet. Hij heeft andere dingen aan zijn hoofd. Door de kredietcrisis raken zijn vastgoedprojecten in de problemen.
Begin 2008 vindt Ling een nieuwe investeerder. Het is de Nederlandse vastgoedondernemer Evert Kroon. Hij betaalt 2,6 miljoen euro en krijgt daarvoor 33 procent van FTMG Beheer en aandelen in AS Trencin. Ook Kroon is belangrijk voor de plannen die Ling heeft. In de conceptovereenkomst staat dat de Kroon Group 'zich gaat bezighouden met de ontwikkeling van het stadion en de daartoe bijbehorende ontwikkeling zoals, woningen, kantoren, winkels etc.'
Maar Lings investeerders raken diep in de problemen. Het vastgoedbedrijf CEG van Ter Braack zakt vanwege de crisis steeds verder weg. In 2010 gaat het failliet. Daarmee verliest Ter Braack ook een flink deel van zijn vermogen. Hij gaat in juli 2010 ook persoonlijk failliet.
Kroon wordt in maart 2010 opgepakt op verdenking van belastingfraude. In 2012 krijgt hij anderhalf jaar cel. Zijn vastgoedbedrijven kampen met enorme schulden. Veel van zijn vennootschappen zijn failliet. Begin dit jaar is Evert Kroon ook persoonlijk failliet verklaard. De aandelen die hij had in FTMG en AS Trencin zijn volgens betrokkenen in oktober 2012, de maand dat Kroon veroordeeld wordt, voor één euro verkocht aan Ling en zijn nieuwe zakenpartner Gregor Wijkamp, eigenaar van een bedrijf in houtpanelen.
Over Ter Braack en Kroon heeft Ling het nooit meer. Het geld dat ze investeerden, is verdampt in de voetbalclub. Er staan nog rekeningen open. Van de vastgoedontwikkelingen in Trencin die Ling, Ter Braack en Kroon in 2008 bespraken, is niets terechtgekomen.
Kroon zegt nu dat hij zijn aandelen voor slechts één euro verkocht 'omdat er geen waarde tegenover stond en er opnieuw bijgestort moest worden'. Volgens betrokkenen dreigen er nog juridische procedures tegen Ling, onder meer vanwege niet terugbetaalde leningen. In Trencin is niemand daarvan op de hoogte. Ling geldt hier als een onberispelijk zakenman. Als er iemand van Trencin een serieuze stad kan maken, is hij het.
De burgemeester
In een verlaten stadhuis gaat de ietwat corpulente burgemeester Richard Rybnicek van Trencin - blauw polo, nors gezicht - zitten aan een moderne vergadertafel. Hij verontschuldigt zich voor zijn slechte Engels. Hij roemt 'The Ling' vanwege zijn zakelijke contacten en heeft grote verwachtingen van de investeringen van de Nederlander. 'Hij is een professional'. De burgemeester heeft begrepen dat Ling nu een 'invloedrijk manager is bij Ajax': 'Dat is goed voor Trencin.'
Zo weet Ling in Amsterdam en in Trencin zijn imago goed uit te buiten. Bij Ajax geldt hij als de geslaagde ondernemer met een voetbalclub en vastgoed in Oost-Europa. In Trencin vinden ze het fantastisch dat deze invloedrijke persoon van Ajax hun stad vooruit gaat helpen.
Want dat kunnen ze wel gebruiken. Trencin kampt met financiële problemen. Al in 2004 zou de spoorlijn naar Bratislava met Europees geld gerenoveerd worden. Dit jaar is er een voorzichtig begin mee gemaakt. En in de eerste jaren van zijn termijn kon de burgemeester het plantsoenonderhoud in de stad niet meer betalen. Geen geld. Dankzij Ling kan dat veranderen, denkt hij. 'Ling en ik hebben gesproken over plannen voor de regio.'
Een nieuw stadion, denkt de burgemeester, kan weer investeerders trekken voor de rest van de stad. 'Vorig jaar kwam Ling met twintig internationale investeerders naar Trencin. Chinezen. Japanners.' De stad moet bruisen. Meer toeristen aantrekken. 'We kunnen echt een toeristische trekpleister worden. We hebben een kasteel, een muziekfestival en een filmfestival. Aan de rivier zouden we een strand kunnen maken.'
Maar de burgemeester is ook realistisch over de opbrengsten van het stadion. De investeerders zullen rendement verwachten. En hij legt uit dat het plan voor een stadion met daaromheen winkels, een wens van Ling, niet realistisch is: 'Het probleem is dat er alleen ruimte is voor een nieuw stadion, niet voor een winkelcentrum of iets dergelijks. Het hele terrein is 3,5 hectare groot.' Dat maakt een rendabele exploitatie van het nieuwe stadion moeilijk. De burgemeester heeft wel een idee: 'Ze zouden het kunnen gebruiken voor zakelijke ontmoetingen en concerten. Skyboxen, reclame.' Over eerdere vastgoedprojecten van Tscheu la Ling is hem niets bekend. 'Ling heeft geen andere projecten gedaan hier in Trencin. Ook niet in Slowakije.'
Het is de middag na de wedstrijd tegen Steaua Boekarest (2-0 verlies), woensdag 15 juli. Op het centrale plein van de stad vertelt het jonge raadslid Patrik Zak in vloeiend Engels over de politieke discussie rond de voetbalclub. De gemeenteraad verwierp vorig jaar het plan voor een nieuw stadion. De financiering was te riskant. Maar een nieuw stadion is pure noodzaak, legt Zak uit. De nationale voetbalbond eist dat alle clubs in de hoogste Slowaakse divisie in 2018 een nieuw onderkomen hebben met moderne faciliteiten en een capaciteit van minimaal 10 duizend toeschouwers. Zonder dat stadion krijgt Trencin geen licentie.
Zak: 'De centrale overheid heeft 2,4 miljoen euro aan Trencin gegeven voor een nieuw stadion.' Dat is volgens hem vooral een 'verkiezingstruc'. Zak: 'Volgend jaar zijn de nationale verkiezingen.'
Verantwoording
Voor dit verhaal is gesproken met tien personen, van wie een aantal anoniem wil blijven. Daarnaast is dit verhaal gebaseerd op verschillende documenten, bankafschriften, curatorenverslagen en jaarrekeningen.
De gemeente moet toezien op de juiste besteding van dat geld. Afgesproken is dat AS Trencin probeert investeerders te zoeken die 7 à 8 miljoen euro inleggen om het stadion daadwerkelijk te bouwen. De club heeft inmiddels een investeerder gevonden die er 5 miljoen euro in steekt. Daarmee kunnen twee tribunes worden gebouwd. Het zou gaan om een Britse investeerder. De gemeenteraad is onlangs akkoord gegaan met de bouwplannen. Wie de Britse investeerder is, heeft de gemeenteraad niet te horen gekregen. Zak: 'Tja, misschien is dat wel vreemd.'
In hotel Elizabeth aan de voet van het kasteel neemt manager Robert Rybnicek, de jongere broer van de burgemeester, in sportieve polo plaats op het dakterras. Hij kijkt terug op de ontwikkeling van Trencin sinds Ling zeven jaar terug de club kocht. Ling heeft de nacht ook doorgebracht in het hotel, maar is 's ochtend vroeg met zakenpartner Gregor Wijkamp naar het vliegveld gegaan. Rybnicek: 'We zijn een traject ingeslagen, maar qua faciliteiten zitten we op de bodem.' Hij legt uit hoe belangrijk Europees voetbal is. 'Deelname aan de voorronde levert ons 550 duizend euro op, op een budget van 1,8 miljoen. Maar we zijn qua infrastructuur helemaal niet voorbereid op Europees voetbal. De huur van het stadion van Zilina kostte ons 100 duizend euro.'
Met de club verder groeien, is niet eenvoudig, schetst hij. Er is meer geld nodig voor het nieuwe stadion. De financiering is nog niet rond. En om het nieuwe stadion vervolgens rendabel te exploiteren, moeten er winkels en kantoren rond het stadion komen. Iets waarvan de gemeente nou net zegt dat er geen ruimte voor is.
Maar al die nuance verdwijnt weer als in Nederland het succesverhaal van Ling wordt verteld. Zo schrijft De Telegraaf dat de bouw van het stadion in Trencin 'als vliegwiel fungeert voor een projectontwikkeling ter waarde van 350 miljoen euro'. Zelfs de huidige raad van commissarissen van Ajax zou er jaloers op zijn.
Manager Rybnicek haalt niet-begrijpend zijn schouders op. Hij kent het project niet. Het bedrag kan hij niet plaatsen. Raadslid Zak moet lachen als hij het hoort. 'Een project van 350 miljoen euro? Dat moet een fout zijn. Dat is tien keer de begroting van de stad Trencin. Daar kun je de hele stad voor kopen.'
Trencin is nog geen goudmijn
AS Trencin is na zeven jaar nog geen goudmijn voor Ling, blijkt uit de jaarrekeningen. De club maakte vorig jaar voor het eerst een kleine winst van 66.024 euro, maar kampt met een negatief eigen vermogen van 3,4 miljoen euro, wat betekent dat de club meer schulden heeft dan bezittingen. Een van die schulden van de club is een lening van ruim 3,6 miljoen euro van FTMG Beheer, het bedrijf van aandeelhouders Ling en Wijkamp. Ook dit bedrijf heeft een negatief eigen vermogen, blijkt uit de laatste jaarrekening van 2013 die gedeponeerd is. FTMG heeft eind 2013 voor dik 6 miljoen euro aan schuld. Uit de summiere jaarrekening van het bedrijf blijkt niet aan wie. Dat is waarschijnlijk geld dat de aandeelhouders aan FTMG hebben geleend. Maar Ling heeft al twee jaar geen jaarrekening meer gedeponeerd van zijn persoonlijk holding T. La Ling Holding, waar de aandelen van FTMG in zitten. De laatste stamt uit 2012. Het bedrijf heeft dat jaar een vermogen van 2,2 miljoen euro. Ook van zijn vitaminebusiness Fitshape is 2012 het laatste jaar waarover een jaarrekening beschikbaar is. Dat jaar maakt het bedrijf een verlies van ruim een half miljoen euro en kampt het met een negatief eigen vermogen van 1 miljoen euro.
http://www.volkskrant.nlReactie Ling
Op herhaaldelijke verzoeken om een reactie reageert Ling niet. Uiteindelijk geeft hij, na acht pogingen, een korte telefonische toelichting. Hij zegt: 'Ik heb andere prioriteiten en dit is geen prioriteit van mij. Bovendien heb ik geen tijd. De gestelde vragen zijn suggestief. Het is uw goed recht om te bellen, dat mag ook, maar het is niet mijn prioriteit om de vragen te beantwoorden. Als daar ooit verandering in komt, laat ik dat wel weten.' Over voormalig zakenpartners wil hij 'vanwege hun privacybelangen' niets zeggen.
