Interview met Menno Geelen in VI:
INTERVIEW
Ajax kroonde zich dit seizoen opnieuw tot de beste ploeg van Nederland. De Amsterdammers kenden een succesvol, maar roerig seizoen, waarin de club ook financieel werd geraakt. Het vizier is vooruit gericht, op een toekomst vol innovatieve plannen. Voor zowel Ajax als de Eredivisie. Commercieel directeur Menno Geelen (39) legt uit.
Dit interview is afkomstig uit de nieuwste VI. Bekijk hier wat er nog meer in de laatste editie staat!
Hoe viert een commercieel directeur een kampioenschap in corona-tijd?
‘Ik ben blij met de dubbel, maar in de basis vond ik het afgelopen seizoen verschrikkelijk. Begrijp me niet verkeerd, ik ben bevoorrecht dat ik bij wedstrijden aanwezig mocht zijn. En de sportieve resultaten zijn geweldig, maar kijken naar voetbal in een leeg stadion is gewoon niet leuk. Zeker niet als je bedenkt dat we ook nog eens prachtige Europese wedstrijden hebben gespeeld tegen Liverpool, tegen Midtjylland, tegen Young Boys, tegen Lille. Of de bekerfinale, met een goal in de laatste minuut. Moet je nagaan hoe je dat beleeft in een vol stadion.'
'Werktechnisch doet zo’n seizoen ook pijn. We zijn met alle medewerkers jarenlang bezig geweest om die Arena vol te spelen. De hoofdtribune is helemaal uitverkocht, er zijn wachtlijsten, ook op een bekerwedstrijd tegen Spakenburg komen tegenwoordig 55 duizend mensen af. De wedstrijdgerelateerde zaken vormen de grootste inkomstenbron van Ajax, maar die zijn door corona helemaal verdampt. Ruim veertig miljoen euro weg, dat ráákt je als commercieel directeur.’
Geen aanleiding dus voor een goed glas?
‘Tuurlijk wel. De samenwerking met Edwin van der Sar, Marc Overmars en Susan Lenderink is hartstikke goed. Als dat succes oplevert zoals in de vorm van een kampioenschap, dan proost je daarop. Job done.’
Jullie deelden de landstitel met alle seizoenkaarthouders door de schaal om te smelten tot kampioensterren.
'Wij wilden onze seizoenkaarthouders waarderen voor hun support. Normaal gesproken hadden we dat in de Johan Cruijff Arena gedaan en op een vol Museumplein. Dat was helaas niet mogelijk. Wij hopen dat dit een mooie blijk van waardering is met een uniek aandenken.'
Het leverde jullie veel, zeker ook internationale, aandacht op.
'Het is mooi om te zien dat het ook in het buitenland wordt gewaardeerd. Het is natuurlijk nog nooit eerder gebeurd. Van CNN tot de BCC en van L’Equipe tot de Washington Post berichtte erover, dat is mooi. Maar hopelijk kunnen we een mogelijke volgende prijs gewoon weer vieren met de supporters in het stadion.'
Wat is een titel tegenwoordig waard?
‘Om dat te beantwoorden is het van belang om eerst de inkomstenstroom van Ajax te schetsen. Aan de wedstrijdgerelateerde zaken waar ik het net over had – seizoenkaarten, losse kaarten, skyboxen en business-seats – verdient Ajax zo’n 42 miljoen euro per seizoen. Aan transfers hielden we over de afgelopen vijf jaar gemiddeld 28 miljoen per seizoen over. Dan heb ik het over het netto-transferresultaat. Dus de spelers die je verkoopt minus de spelers die je koopt, minus de afschrijvingen. Aan sponsoring verdienen we 36 miljoen, aan merchandising zo’n 19 miljoen en aan tv- en mediagelden slechts 9 miljoen.’
‘Daarnaast heb je nog de inkomsten uit Europees voetbal. Ajax heeft geen sjeik achter zich, geen stadion in bezit en heeft te maken met lage tv-gelden. Het enige speelveld waarmee we ongeveer gelijke tred kunnen houden met de grote leagues vormen de UEFA-gelden. Om terug te komen op de vraag wat een titel waard is: als speler, fan of medewerker van Ajax wil je in eerste instantie gewoon kampioen worden, dat stemt blij en trots. Maar daarnaast helpt een kampioenschap je vooral in de ontwikkeling van het plan. We zijn met Ajax bezig om aan te haken bij de Europese top, daarvoor is kampioen worden een randvoorwaarde, want daardoor speel je volgend seizoen sowieso Champions League.’
'Als je zoals wij de ambitie hebt om aan te haken bij de Europese top, is het budgetteren van Europese inkomsten de enige manier'
Dat levert pakweg 35 miljoen euro op. Minimaal.
‘Daarbij wil ik wel een kanttekening plaatsen. Een misvatting die bij veel fans en ook bij de Eredivisie CV in Zeist heerst, is dat die Europese inkomsten extra inkomsten zijn. Wij hebben vier jaar terug met de Ajax-directie besloten dat we de inkomsten uit Europa standaard toevoegen aan onze begroting. Sindsdien budgetteren wij elk jaar groepsfase Champions League en na de winter een ronde verder komen in de Europa League.’
Daardoor is het voor Ajax een verplichting geworden om kampioen te worden.
‘We lopen risico, ja. Als je een paar jaar achter elkaar geen Champions League haalt, klap je in. Maar als je zoals wij de ambitie hebt om aan te haken bij de Europese top, is het budgetteren van Europese inkomsten de enige manier. Alleen daardoor kun je een begroting maken waardoor Marc Overmars de gewenste spelers kan aantrekken of juist langer houden. Doe je dat niet, dan heb je in september weliswaar een leuk extraatje als je het hoofdtoernooi van de Champions League haalt, maar heb je in de voorafgaande zomer niet de juiste spelers kunnen houden of de juiste versterkingen kunnen halen. Dan waren Haller en Anthony niet gekomen en was een speler als Nicolás Tagliafico allang weggeweest.’
Pro Shots/Toon Dompeling
De ambitie van Ajax is aanhaken bij de Europese top. Kunt u dat eens wat concreter maken?
‘Wij willen structureel bij de twintig beste clubs van Europa gaan horen en om dat te kunnen realiseren moeten we ons permanent onder de dertig rijkste clubs scharen. Zo eigenwijs zijn we. Wij denken met minder middelen meer te kunnen presteren. Dat doen we tenslotte al ons hele leven. Daarbij is het een illusie om te denken dat wij Real Madrid en Manchester City ooit nog inhalen. Zij behoren tot een groep van veertien, vijftien clubs die weg is. Maar in de grote groep direct daaronder moeten wij bij de bovenkant spelen. Dus boven Benfica, Lyon, Roma, Valencia; dáár moeten we opereren.’
Door de uitschakeling tegen Roma kun je concluderen: Ajax is zover nog niet.
‘Om het krachtenveld te schetsen: bij Roma bestaat 36 procent van het budget uit tv-gelden, bij Ajax is dat zes procent. Aan het begin van een corona-jaar heeft Roma dus al 36 procent van zijn inkomsten veiliggesteld, waar ook nog eens geen kosten tegenover staan, en wij maar zes. En dan hebben we het nog niet over Spanje, waar de tv-gelden zeventien keer zo hoog zijn als in Nederland, en de Premier League, waar dat zelfs een factor van 31 bedraagt. Daarnaast speelt er ook nog zoiets als bereik. Het zoeken naar een shirtsponsor wordt een stuk gemakkelijker als je overal in de wereld zichtbaar bent. Dat is met de Eredivisie bepaald niet het geval.’
Die verhoudingen waren in de jaren negentig niet veel anders.
‘Wij zijn ook niet zielig. De situatie is zoals die is en daar moeten we naar handelen. Het enige waar ik moeite mee heb is dat we in Nederland altijd alleen maar bezig zijn met hoe we die taart gaan verdelen. En niet hoe we de taart gróter kunnen maken. Hoe kunnen we nu uitnutten dat één of meer Nederlandse clubs structureel goed gaan presteren in Europa? Hoe kunnen we realiseren dat de Eredivisie als geheel interessanter wordt? Hoe kunnen we het bereik van onze competitie vergroten? Nee, hier wordt vooral gedacht: Oei Ajax wordt wel heel erg rijk, laten we van die club maar snel wat geld afpakken. Zo kun je redeneren, maar op die manier gaat het vliegwiel nooit in de goede richting draaien.’
'Het Bayern-scenario zoals iedereen dat schetst is vooral gebaseerd op angst. Ik denk dat je juist vanuit kracht en mogelijkheden moet redeneren'
De gedachte dat de toenemende rijkdom ervoor zorgt dat Ajax de komende jaren de Eredivisie gaat domineren, is niet zo vreemd.
‘Als toppunt van opportunisme worden we dan het nieuwe Bayern München genoemd. Dank voor het compliment. Maar in de voorgaande zes jaar werd PSV drie keer kampioen, Feyenoord en Ajax één keer en vorig seizoen gingen wij slechts op doelsaldo naar het hoofdtoernooi van de Champions League. Het Bayern-scenario zoals iedereen dat schetst is vooral gebaseerd op angst. Ik denk dat je juist vanuit kracht en mogelijkheden moet redeneren.’
Hoe zou u die taart groter maken?
‘Zorg dat de Nederlandse topclubs goed kunnen presteren in Europa, dat is echt je allerbelangrijkste marketinginstrument om de Eredivisie te promoten. Daar kan geen leerboek marketing tegenop. Betere Europese prestaties leiden tot meer aandacht voor de Eredivisie, dat heeft hogere tv-inkomsten uit het buitenland tot gevolg, er komt meer geld om te investeren in elftallen, er komen betere spelers en als gevolg daarvan ga je nog weer beter presteren in Europa. Zo komt er een vliegwiel op gang. In Nederland doen we eigenlijk het tegenovergestelde: wij pakken geld af van de Europees spelende clubs en gaan dat herverdelen.’
Een communistische houding in een superkapitalistische wereld?
‘Noem het zoals je wil. Als Eredivisie willen we de zesde competitie van Europa worden en daarvoor moeten we Portugal inhalen. Ga je vergelijken, dan presteert Ajax ongeveer op hetzelfde niveau als FC Porto. De nummers twee, drie en vier van Portugal – Benfica, Sporting, Braga – presteren echter substantieel beter dan onze nummer twee, drie en vier. Om Portugal in te halen moet Ajax ongeveer hetzelfde aantal punten blijven halen voor de coëfficiëntenlijst en moeten de nummers twee, drie en vier van Nederland significant beter gaan presteren. Het minst slimme wat je kunt doen is dus van de Europees spelende clubs nog meer geld afpakken. Ga in plaats daarvan nu eens kijken hoe je de Eredivisie en groupe kunt laten groeien.’
Welke ideeën hebt u daarover?
‘We moeten veel meer kijken naar de lange termijn en een visie op bereik gaan ontwikkelen in plaats van dat we op korte termijn wat inkomsten proberen binnen te harken. Laat Heerenveen gewoon zijn eigen rechten in Vietnam verkopen als die club een Vietnamese speler aantrekt. Nee, zeggen wij dan tegen de tv-zenders in Vietnam, dat mag alleen als je de gehele Eredivisie afneemt. Maar in Japan wilden ze alleen Doan bij FC Groningen zien en verder niets. Geef clubs de vrijheid en laat ze een afdracht doen. Nu houden we elkaar gevangen in een systeem dat gericht is op verdelen en niet op vergroten.’
Heeft u genoeg medestanders om dat systeem open te breken?
‘PSV, Feyenoord en AZ zien ook in dat je Europees goed moet presteren, maar ook clubs als FC Groningen en Heracles denken echt mee en in Jan de Jong hebben we een goede directeur van de Eredivisie CV. Alleen: bij de Eredivisie CV werken vijf mensen. Een van hen is manager E-sports en hij doet de internationalisering erbij. Erbij! Bij Ajax werken alleen al op de internationale afdeling twintig mensen. Laat ons het dan doen. Niet vanuit Amsterdamse arrogantie, maar wij hebben de organisatie al staan. Wij hebben zeven mensen in China, drie in Amerika, vijf in de Verenigde Arabische Emiraten.’
'Laten we eindelijk eens een duidelijke visie op bereik ontwikkelen. Kies een paar grote landen uit die voetbalgek zijn en zet daar vol in op bereik'
In 2022 komen de internationale tv-rechten van de Eredivisie op de markt. Dat levert kansen op.
‘Daarom zeg ik: laten we eindelijk eens een duidelijke visie op bereik ontwikkelen. Kies een paar grote landen uit die voetbalgek zijn en zet daar vol in op bereik. Bijvoorbeeld Indonesië of India. Geef voor die landen de uitzendrechten van de Eredivisie desnoods gratis weg, als je maar de voorwaarde kunt creëren dat onze wedstrijden op een goed kanaal en op het juiste tijdstip worden uitgezonden. Met dat groeiende bereik kunnen wij, de clubs, vervolgens weer sponsors uit die landen aantrekken of is er misschien de kans om een speler uit een van die landen te halen. Volgend jaar krijgen wij virtual overlay-boarding langs het veld, dat levert ook nieuwe kansen op. In Nederland zie je dan op de boarding de ene sponsoruiting staan, in China zien ze op dezelfde plaats iets totaal anders. Bayern en Real Madrid hebben dat systeem al, wij krijgen het ook. Met zoiets is bereik wel doorslaggevend, anders heb je er niets aan.’
Neemt Ajax in dat proces een voortrekkersrol?
‘We zitten in een werkgroep en blijven het belang van bereik benadrukken. Komend jaar groeit de Eredivisie met media-inkomsten van 85 naar 90 miljoen euro. Wij zeggen: neem genoegen met 87 miljoen en zet voor drie miljoen een team met goede mensen neer in Zeist. Je kunt geen deel van de internationale markt veroveren met een halve FTE’er. Ik heb in het begin ook de fout gemaakt door te denken dat ik deals in China kon sluiten door een paar mailtjes vanuit Amsterdam te sturen. Je moet ter plekke aanwezig zijn.’
Ajax-directeur Edwin van der Sar brengt samen met de koninklijke familie een bezoek aan Beijing.
Ajax-directeur Edwin van der Sar brengt samen met de koninklijke familie een bezoek aan Beijing.
Feitelijk moet de mindset compleet veranderen.
‘Ja. Een voorbeeld: de Bundesliga geeft aan de Duitse topclubs een gage van 300 duizend euro als ze in de winterstop een oefenwedstrijd in het buitenland spelen. In Duitsland redeneren ze: als Bayern München in China populairder wordt, dan zijn de Chinezen ook meer geïnteresseerd in de basis van Bayern München, de Bundesliga. Stel je de situatie voor dat de Eredivisie CV Ajax een paar ton gaat betalen om een trainingskamp in het buitenland op te slaan. De commentaren zouden niet van de lucht zijn.’
Bayern München gaat in de winter ook een oefenwedstrijd voor dertigduizend mensen in het oosten van Duitsland spelen om Dynamo Dresden uit de financiële problemen te helpen.
‘Wij zijn echt niet alleen maar bezig met de internationale competities. Het bereik en de groei liggen dan wel in het buitenland, maar onze wortels in Nederland. En dat laten we ook zien. Wij vinden het belangrijk dat Jong Ajax kan opereren in de Keuken Kampioen Divisie. Daar hebben Frenkie de Jong, Donny van de Beek, Matthijs de Ligt en noem ze maar op, voor hun ontwikkeling veel aan gehad. Om mee te mogen doen betalen wij jaarlijks 275 duizend euro aan de Keuken Kampioen Divisie. Drie keer zoveel als AZ en FC Utrecht.’
'Netto houden wij aan de Eredivisie zo’n twee miljoen euro over. Dat is net iets minder dan RKC en Emmen'
‘Een sterke Eredivisie blijft absoluut de basis voor Ajax. Een kampioenschap van een sterke competitie heeft meer uitstraling, zo simpel is het. De realiteit is echter ook dat wij dit seizoen van de Eredivisie negen miljoen euro aan tv-gelden krijgen. En dat we dit jaar aan solidariteit, graspot, veranderagenda en de bijdrage Keuken Kampioen Divisie ook weer bijna zeven miljoen euro kwijt zijn. Netto houden wij aan de Eredivisie dus zo’n twee miljoen euro over. Dat is net iets minder dan RKC en Emmen, om even het juiste perspectief te schetsen. En dan heb ik het nog niet eens over sponsoruitingen die we beschikbaar stellen aan de partners van de Eredivisie, zoals plekken op het bord waarvoor de tv-interviews worden gedaan.’
Eigenlijk is Ajax de grootste sponsor van de Eredivisie?
‘Als we dat zeggen, valt iedereen over ons heen. Dan ben je arrogant. Maar het is wel zo. De UEFA betaalt jaarlijks vierenhalf miljoen euro aan de Eredivisie omdat de kampioen van Nederland meedoet aan de Champions League. En in een jaar dat Ajax door corona tussen de 20 en 35 miljoen euro verlies maakt, dragen we zeven miljoen euro-plus af aan de Eredivisie. Om aan te haken in Europa is als Nederlandse club best lastig, ook omdat wij ons niet in de schulden willen werken maar het vanuit eigen kracht willen doen. Dat maakt het internationaal wel een uitdaging om echt de strijd aan te gaan met clubs met het grote geld, ja. Maar die uitdaging willen we wel aangaan.’
Met onder meer kantoren en partnerships in Japan, China, de Emiraten en de VS slaat Ajax zelf al jaren de vleugels uit.
‘Wij gaan daarnaartoe waar wij denken dat Ajax van veel mensen de favoriete tweede club kan zijn. Je kunt in Spanje wonen en voor Barcelona zijn en tegelijk ook sympathie hebben voor Ajax. Daarbij willen we vooral jongeren bereiken, op een structurele wijze. In Amerika hebben we bijvoorbeeld een mediadeal gesloten met Bleacher Report, een website die zich richt op sport en sportcultuur en vooral jongeren tussen 12 en 25 jaar aanspreekt. In 2026 wordt het WK in onder meer Amerika afgewerkt, de komende jaren zal voetbal daar steeds meer aandacht krijgen, dus moet je daar nu al aanwezig zijn. Door bijvoorbeeld kleinschalige evenementen als clinics te organiseren of een viewing party als Ajax speelt. Helaas heeft corona voor een flinke rem gezorgd, maar ook dat is een advies aan de Eredivisie: je kunt in het buitenland niet van vandaag op morgen geld gaan verdienen. Je moet investeren in mensen en in tijd. In Nederland is de uitslag van het komende weekeinde heel belangrijk, in het buitenland is dat veel minder relevant.’
Ajax in de schijnwerpers tijdens een commercieel aantrekkelijk toernooi in de Verenigde Staten.
Pro Shots/Stanley Gontha
Ajax in de schijnwerpers tijdens een commercieel aantrekkelijk toernooi in de Verenigde Staten.
Dat duidt op een organisch groeimodel dat veel tijd en energie kost. Tegelijkertijd komt sjeik Mansour van Manchester City voorbij die in een dag New York City opricht en jullie op volle kracht rechts inhaalt.
‘Fans die dat aantrekkelijk vinden, zullen niet snel ook sympathie hebben voor Ajax. De fans die wij internationaal bereiken, vinden het mooi dat er een club is die ook in belangrijke Europese wedstrijden met zes jongens uit de eigen jeugdopleiding starten. Ons eigen DNA is heel sterk en die eigen kenmerken moeten we benadrukken.’
Als je groot denkt zoals Ajax, is de BeNeLiga dan niet veel te klein?
‘Je moet blijvend alle opties verkennen. Met België erbij wordt de afzetmarkt 1,8 keer zo groot. Als je daardoor je tv-gelden van 9 naar pakweg 35 miljoen euro kunt verhogen, kan dat interessant zijn. Tegelijkertijd zien we honderd-en-één haken en ogen aan het samengaan van twee competities. Ook daarom hebben wij gezegd: zoek nu voor eens en altijd goed de voor- en nadelen uit van de BeNeLiga.’
En de Super League?
‘Wat een farce was dat laatst zeg, ongelooflijk. Niet alleen het idee, maar ook de manier waarop. Dat is, even heel zacht uitgedrukt, wel echt teleurstellend. Het is juist mooi om in de Champions League met deze zogenaamde Super League-clubs te kunnen concurreren op het veld. Wij proberen op onze manier met een sterk team op dat podium te presteren en zij doen het op hun manier. Die wijken van elkaar af, maar op het veld is het gewoon elf-tegen-elf. Dat blijft het mooie van sport.’
'Als we nu een wedstrijd in De Arena spelen, is kaartverkoop het enige waarmee we geld verdienen'
Als een van de beperkingen noemde u net het stadion. Hoe ver is Ajax met het kopen van de Johan Cruijff Arena?
‘Je hebt niet te maken met één partij waarvan je zo even een stadion koopt. Op dit moment zitten we in een mediation-traject met De Arena en de gemeente. Los daarvan is het evident dat je commercieel meer mogelijkheden krijgt als je een stadion in eigen beheer hebt. Als we nu een wedstrijd in De Arena spelen, is kaartverkoop het enige waarmee we geld verdienen. Niet met de restaurants en catering, niet met het parkeren. In het seizoen 2018/19 werden we kampioen en haalden we de halve finale van de Champions League en de finale van het bekertoernooi. De afdracht die Ajax toen in het hele seizoen bij elkaar van de catering kreeg, bedroeg, hou je vast, 150 duizend euro. En dat dus met 25 keer een uitverkocht huis. Toen Edwin van der Sar dit vertelde aan zijn collega van Tottenham Hotspur, dacht die man dat er een slechte grap werd gemaakt.’
Over beperkingen gesproken: zou u niet liever onder een sjeik werken?
‘Het oogt misschien makkelijker, maar wij blijven liever baas in eigen huis dan. En de bijdrage die wij als commerciële afdeling bij Ajax kunnen leveren is veel tastbaarder en daardoor ook veel dankbaarder. Met de sponsorinkomsten zijn wij in een paar jaar tijd gegroeid van 22 naar 36 miljoen euro. Mede daardoor heeft Marc Overmars spelers kunnen aantrekken die andere clubs zich niet konden veroorloven. Reken maar dat dat enorm motiverend werkt voor mij en mijn directe collega’s.’
'Een paar jaar geleden hebben Edwin, Marc en ik gezegd dat we het plan om Ajax naar de Europese top te brengen, willen vervolmaken'
Voor spelers is Ajax vaak de opstap naar een lucratief buitenlands avontuur.Geldt dat ook voor de commercieel directeur?
‘Ook in dat opzicht is er een globalisering in het voetbal gaande. De Nederlander Max van den Doel is bij AS Roma chief marketing officer, de commercieel directeur van Manchester City is een Spanjaard en als je bij Ajax werkt, sta je sowieso meer in de picture. Maar een paar jaar geleden hebben Edwin, Marc en ik gezegd dat we het plan om Ajax naar de Europese top te brengen, willen vervolmaken. Daar hebben we een soort van commitment op afgegeven. Corona heeft ervoor gezorgd dat we als club een pas op de plaats hebben moeten maken, dus laten we eerst dat ambitieuze plan maar eens waarmaken.’
PIJLSNELLE CARRIÈRE
Menno Geelen rondde in 2006 zijn studie Bedrijfskunde af aan de Universiteit van Nijmegen. Hoewel hij zijn afstudeerscriptie over marketing in de voetbalwereld deed, begon hij in het voetbal niet als marketeer, maar als verslaggever bij Talpa en later RTL. Na ruim twee jaar kwam Geelen alsnog in de sportmarketing terecht, waarbij hij verantwoordelijk was voor de grote sponsorcontracten tussen de KNVB, NOC*NSF en Unilever.
In 2010 werd hij gevraagd om accountmanager te worden bij Ajax. Al na drie maanden maakte hij promotie en werd hoofd van de hele sponsorafdeling. Na drie jaar werd Geelen head of commerce bij de Amsterdamse club, waarna hij in 2016 doorgroeide tot commercieel directeur van Ajax. Geelen werd in 2017 verkozen tot Sponsorpersonality van het Jaar en won in dat jaar in Londen ook de prijs van Leader under 40, in het leven geroepen voor veelbelovende talenten in de sportmarketing.
Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk