ANALYSE CRISIS BIJ AJAX
En voor de zoveelste keer rommelt het bij Ajax
Ajax is een vulkaan. Een club in last. Technisch, moreel, qua dna. Een rusteloze zomer volgt.
Willem Vissers 11 mei 2018, 18:36
Jonge topspelers willen vertrekken. De leiding wankelt. De trainer is omstreden. Het is crisis bij Ajax. Opnieuw. Nog steeds. En het is niet zomaar crisis: het is een morele, sportieve, elementaire crisis van een schip dat met moeite koers houdt, al is onbekend waarheen die koers leidt. De competitie is net afgelopen en Ajax reisde naar Dubai voor een lucratief wedstrijdje, maar over het nieuwe seizoen hangt al een schaduw alvorens het is begonnen. Een seizoen waarin Ajax weer kampioen moet worden, na vier jaar droogte.
Vleugelflitser Justin Kluivert tekent vooralsnog niet bij. Zijn contract loopt nog één seizoen. Dat betekent grofweg, uit het oogpunt van Ajax: nu verkopen of hem over een jaar transfervrij zien vertrekken. Matthijs de Ligt, het grootste verdedigende talent van Nederland in jaren, is klaar met Ajax, zo schreef De Telegraaf afgelopen week. De voetbalwereld jaagt op hun kwaliteiten.
Top secret: Frenkie de Jong
Zij zijn de twee grootste talenten van de club; 19 en 18 jaar. Als zij gaan, is dat een onverbiddelijk signaal. Dan staat het bedrijfsmodel van Ajax op zijn kop. Toptalent verlaat Ajax, dat is altijd zo geweest. Maar deze jongens hebben Ajax nog niet aan één prijsje geholpen. Zij moeten tot de kerngroep behoren van een toekomstig, weer succesvol Ajax.
Frenkie de Jong sierde deze week de Spaanse sportkrant Mundo Deportivo. In 2019 gaat hij naar Barcelona, staat op de voorpagina met het bijschrift: top secret. Wat is topgeheim bij Ajax, dat qua intriges ophefmakende politieke partijen links en rechts passeert? Doelman Onana en aanvaller Neres, voetbalreizigers uit Kameroen en Brazilië, willen weg. Spelmaker Ziyech is uitgeleerd. Wil ook weg. Dribbelaar Younes vertrekt sowieso.
Ja, de kassa zal dan volstromen, mogelijk met tegen de 200 miljoen euro. Maar het elftal dan, het werkelijke kapitaal van een voetbalclub? De Amsterdamse zakenman Duncan Stutterheim schrijft op Twitter: ‘Beste Ajax-directie, ik hoop dat jullie met een passende strategie komen om eigen spelers langer vast te houden. Ik hou van Ajax, maar vooral om dit soort spelers.’
Die strategie waarover Stutterheim spreekt, bestaat niet, althans niet in deze constellatie. Sommige spelers willen vertrekken omdat ze te weinig perspectief zien onder Erik ten Hag, de bijna obsessief gedreven trainer aan wie geen spatje oud-Amsterdamse flair te ontdekken is. Hij is moeilijk in de conversatie. Hij heeft een werkwijze die anders is dan ze gewend zijn in Amsterdam. De invoering van zijn methode vraagt tijd, afgezien van de vraag of die aanslaat. Als Ajax iets niet heeft, is het tijd.
De theorie dat talenten zich bij Ajax het best kunnen ontwikkelen omdat Ajax de hogeschool van het voetbal is, is gedateerd. Wie weet speelt Ajax opnieuw geen Europees voetbal komend seizoen, na de voorrondes. Een jonge voetballer kan zich misschien beter ontwikkelen bij pakweg Schalke, dat al zeker is van de Champions League, of, als hij heel goed is, bij een nog betere club. Iets meer dan twintig jaar geleden was Ajax Europese top, als grote club uit een klein land. Het huidige Ajax is niet eens meer Europese middenmoot. Uitgeschakeld door Rosenborg uit Noorwegen, afgelopen seizoen.
Wie is de baas?
Directeur voetbalzaken Marc Overmars zei onlangs dat de jonge talenten, alvorens ze mogen vertrekken, eerst nog ‘even’ kampioen moeten worden. Algemeen directeur Edwin van der Sar stelde in praatprogramma Rondo met lichte frustratie dat zaakwaarnemer Mino Raiola de jonge Kluivert ‘naar de uitgang duwt’.
Raiola vertegenwoordigt sinds kort ook De Ligt, die dit seizoen tot 2021 bijtekende. De plotselinge opstandigheid van de verdediger is volgens ingewijden veroorzaakt door Raiola, die in de publiciteit wordt neergezet als de boeman. Het kan ook zo zijn dat de teleurstelling De Ligt heeft gegrepen. Weer geen kampioen, geen topelftal, geen perspectief. Meerdere topclubs willen hem kopen.
Directeur voetbalzaken Marc Overmars en algemeen directeur Edwin van der Sar, in 2015. Foto ANP
De vraag is ook: wie is de baas bij Ajax? Van der Sar? Commissaris Van Wijk? Overmars? Ajax is een kluwen van lijntjes, van draden zonder einde. Trainer Peter Bosz vertrok een jaar geleden na een betrekkelijk succesvol seizoen, waarin Ajax de finale van de Europa League bereikte en een filmpje liet maken dat ‘Ajax terug is’. Bosz koos voor het geld van Borussia Dortmund, nadat hij zijn zin niet kreeg bij het samenstellen van de staf. Cultuurbewaker Dennis Bergkamp schoof daarop Marcel Keizer van Jong Ajax naar voren, tot ontsteltenis van Overmars.
Alvorens Keizer goed en wel was begonnen, terwijl het drama met Appie Nouri de club nog in de greep hield, werd hij in december ontslagen op het moment dat de buitenwacht verbetering bespeurde. Overmars drukte de komst van zijn goede bekende Ten Hag door.
Vertrek Keizer en Bergkamp
Bergkamp vertrok met Keizer, terwijl zijn contract net was verlengd. ‘We zagen geen progressie, geen structurele verbetering’, zei Van der Sar bij Rondo over het ontslag van Keizer. Bij Ten Hag was daarna ook geen structurele verbetering te zien, gaf Van der Sar schielijk toe. Maar ja, ze kunnen niet aan het ontslaan blijven. Dan nemen Overmars en Van der Sar zichzelf mee in de val.
Nooit voert iemand de onomstreden regie bij Ajax. Het is een circus van overlevers. Omtrent middenvelder Appie Nouri, die voor altijd in coma ligt na een hartinfarct en zuurstoftekort tijdens een oefenwedstrijd in de zomer, dreigt nog steeds een rechtszaak. Letselschadeadvocaten proberen aan te tonen wat precies is gebeurd en of fouten zijn gemaakt. Niemand zei na het ongeval: laten we dit groots oplossen, met een gul financieel gebaar richting de familie Nouri.
Van der Sar zwemt. Bij Rondo sprak hij prachtig over zijn trainer bij Manchester United, Ferguson, die door een hersenbloeding is getroffen. Op zo’n moment is hij de onbevangen voetbaljongen van voorheen. Dan komen de kritische vragen van de analisten Kieft en Mulder.
Opeens is hij onrustig, alsof hij spijt heeft van beslissingen. Het was immers niet zijn idee om Keizer te ontslaan, maar hij moet dat hier op tv verdedigen, om met één mond te blijven spreken. Dat lukt hem moeilijk. Van der Sar is betrekkelijk onervaren en zeker niet doortrapt. De oud-doelman is als een zwemmer met te weinig diploma’s die in het diepe is gegooid. Misschien bereikt hij de overkant, misschien ook niet. Ondertussen hoest hij water op.
De tegenstanders van de vroegere fluwelen revolutie van Cruijff, het twee jaar geleden overleden clubicoon dat een omwenteling binnen de club nastreefde, zeggen dat Cruijff de verkeerde mannen naar voren schoof, namelijk oud-voetballers. Dat kan zo zijn, maar niemand neemt ze ook bij de hand. Ze spelen elkaar angstig de bal toe.
‘Marc doet dat niet graag’, zei Van der Sar over Overmars’ ontbreken in de publiciteit. Overmars is geen leider. Hij was een linksbuiten, in de tijd van trainer Van Gaal ingepast in het Amsterdamse collectief. Hij handelt in stilte. Keizer kreeg van hem nooit zijn gevraagde vleugelverdedigers. Die kwamen pas nadat hij was ontslagen.
Geen branie
Ajax is het Amsterdamse dna kwijt, stellen critici. Keizer en Bergkamp weg, Ten Hag en Schreuder terug. Twente en De Veluwe in plaats van Amsterdam. Het laatste echt grote Ajax had in de jaren negentig een bestuur met Van Os, Van Praag en Coronel, Amsterdamse zakenlieden, rijk geworden door slim en hard te werken. Ze stelden hun kennis en kunde in dienst van Ajax. Die branie, een beetje gevormd door de straat, is weg. Ook op het veld.
Ajax is een bedrijf dat de Johan Cruijff Arena huurt, terwijl de club dat stadion allang had kunnen kopen. Ajax is nog steeds beursgenoteerd, met een ingewikkelde structuur. Ajax is ‘corporate’, oordelen critici. Commissarissen op de tribune lullen lekker mee over voetbal. Hans Wijers, de machtigste man van Nederland volgens de Volkskrant, liet Ajax ruim twee jaar geleden in chaos achter als president-commissaris.
Ajax is een bestuurlijke moloch. Een raad van commissarissen. Een directie van vijf man. Een bestuursraad van zeven man. Een technisch hart. Van der Sar is daaruit gestapt, hoewel hij wel verantwoordelijk blijft.
Intussen heerst er onvrede onder supporters en spelers. Over het seizoen, over de kwaliteit van de selectie. Over de toekomst. Over posities in het veld. Over blessures als bij Dolberg en Sinkgraven, bij wie het herstel veel te lang duurde. Over de gekte rond Younes en zijn afgeketste transfer naar Napoli. Over de lengte van de besprekingen van Ten Hag, over de controle die hij altijd wenst.
Erik ten Hag
Ten Hag is telkens in de verdediging. Hij vertelt dat hij best met vedetten kan werken, zoals hij deed met Arnautovic, Elia, Promes en Labyad, bij Twente, Go Ahead en Utrecht. Maar Ajax ligt onder het vergrootglas. De zon schijnt altijd door dat glas. Als je niet oplet, vat alles vlam door de schroeiende hitte.
Ajax is een vulkaan. ‘Zo heb ik het weleens gevoeld ja, als een vulkaan, waarbij alles in een negatieve spiraal zat’, zei Ten Hag deze week in een interview in Voetbal International. Over hoe hij wordt neergezet: ‘Dat is vaak vals en oneerlijk. Die afzeikcultuur past bij Nederland.’ Hij debiteert best zinnige teksten, over de ontwikkeling die hij wil zien: minder goals tegen, betere benutting van kansen, meer nadruk op mentaliteit, op fysieke kracht en weerbaarheid. De papieren Ten Hag is een andere Ten Hag dan die van vlees en bloed.
De leiding heeft betere spelers beloofd, met meer ervaring. Namen vallen. Een Argentijnse verdediger, Tadic, Labyad, een oogappel van Ten Hag. Critici vinden Labyad niet goed genoeg. Een ingewijde zegt: ‘Ajax mag geen veredeld FC Groningen zijn.’ Ajax wil weer eens Ajax zijn.
(Vier bronnen werkten mee aan dit stuk onder voorwaarde van anonimiteit.)
Bron: VK