www.destentor.nl'Zijn we allemaal klaar om te sterven?'
door Roel Wiche
DEN HAAG - Zou hij een voorgevoel hebben gehad? Het is 6 februari 1958, kwart voor drie 's middags, als Duncan Edwards de tekst van een telegram dicteert dat hij naar Manchester stuurt. 'Alle vluchten geschrapt.
Vlieg morgen. Duncan'. Het sneeuwt hevig in München als de golden boy van Manchester United het thuisfront informeert.
Edwards, op 21-jarige leeftijd al een voetballer met Cruijffiaanse uitstraling, is lang in een uitgelaten stemming geweest. Het jonge elftal van de charismatische manager Matt Busby heeft in Belgrado Rode Ster uitgeschakeld en staat in de halve finale van de Europa Cup 1, klaar om het machtige Real Madrid te onttronen.
Busby, een meesterpsycholoog en een vaderfiguur, laat zijn ploeg de 'passing game' spelen, prachtig combinatievoetbal dat in het Engeland van het kick-and-rush een sensatie is. Maar er is een onheilspellende stilte gevallen op vliegveld Riem, waar de Busby Babes een tussenlanding hebben gemaakt.
Twee keer hebben de piloten geprobeerd op te stijgen, beide malen werd de start afgebroken wegens motorische problemen. Iedereen rekent op een overnachting, maar gezagvoerder James Thain besluit tot een ultieme poging.
Als de spelers aan boord gaan, zoeken ze bleek een stoel achterin. Waar anders is het veilig? Om 15.03 uur rolt de Lord Burleigh weer over de baan. Maar binnen een minuut breekt zware paniek uit. Door de sneeuwpap komt de tweemotorige kist niet van de grond. Als het vliegtuig met 252 kilometer per uur op een huis afstormt, snijdt de doodskreet van de diepgelovige Ierse international Liam Whelan door merg en been. "Zijn we allemaal klaar om te sterven?"
Een paar seconden later volgt een vernietigende crash. Van de 44 inzittenden zijn er 21 in één klap dood. Zeven spelers, twee coaches, acht journalisten, een bestuurslid, een steward en twee andere passagiers. Manager Busby en sterspeler Duncan Edwards worden met zware verwondingen afgevoerd.
Tijdens het inferno sterven helden en worden helden geboren. Keeper Harry Gregg gaat op instinct terug naar het brandende wrak, redt een huilende baby en trekt zijn nog levende teamgenoten Dennis Violett en Bobby Charlton aan hun broekriemen naar buiten.
"Ik kon niet begrijpen dat zoiets vernietigends bestond", schrijft hij later in z'n autobiografie, Harry's Game. Een dag later, in het ziekenhuis, komt pas de ergste klap. "Ik zag Bobby, Dennis, Duncan en enkele andere maten, allemaal gewond. Ik vroeg aan een zuster: 'waar zijn de anderen?'. Ze antwoordde: 'welke anderen?'. Toen begreep ik het pas: de Busby Babes waren niet meer."
De bevolking van Manchester verdringt zich dan al verdoofd en versteend voor de headlines van de kranten. Direct nadat het horrornieuws is doorgedrongen, sluiten scholen en fabrieken de poort. Een totale, macabere stilte valt over de stad, iets wat in Manchester nog steeds als een traumatische ervaring wordt gezien.
"Voor een kleine jongen was het onverdraaglijk om de helden te verliezen die je zo adoreerde", schrijft Tom Clare, een United-fan van het eerste uur in een hommage. "Ik werd introvert, ongeïnteresseerd, moeilijk handelbaar en was alleen op het voetbalveld gelukkig. En eerlijk, ik denk dat honderden andere jongetjes hetzelfde overkwam."
Ook de rest van de natie is geschokt. Engeland voelt in 1958 nog altijd de doem van de oorlog, die miljoenen Britten het leven heeft gekost. 'München' wordt als een nieuwe mokerslag beleefd. Zeker als ook Duncan Edwards, door velen beschouwd als de grootste Engelse voetballer ooit, de zwaarste wedstrijd van zijn leven verliest. Veertien dagen na de crash blaast hij zijn laatste adem uit. Ook co-piloot Kenneth Rayment bezwijkt alsnog. Het dodental komt daarmee op 23.
Matt Busby overleeft, nadat hem tweemaal de laatste sacramenten zijn toegediend. Steunend op krukken staat hij, enkele maanden later, langs de lijn tijdens de FA Cupfinale tegen Bolton Wanderers. De ploeg waaruit wreed het hart is gerukt, verliest met 2-0. United speelt met een uit de as verrijzende Phoenix op het shirt. Het is het voorteken van een wederopstanding die Manchester een magie geeft die tot op de dag van vandaag wereldwijd schittert.
Busby begint aan een heroïsche missie en bouwt een nieuwe rode machine die in 1968, met een weergaloze George Best, alsnog de Europa Cup 1 verovert. Captain Bobby Charlton, die twee jaar eerder Engeland naar de wereldtitel leidde en toverdokter Busby steken de cup omhoog met maar één gedachte: dit is het ultieme eerbetoon aan Duncan, Roger, Geoff, Mark, David, Liam, Eddie en Tommy.
Jaren na de ramp bekent de manager dat hij verscheurd werd door een martelend schuldgevoel. Hij was immers, zo dacht hij, degene die zijn jongens de dood had ingejaagd. Waarom had hij de piloot niet verboden te vliegen?
Duncan Edwards zou het hem nooit kwalijk hebben genomen. Het telegram dat hij stuurt op die fatale dag, 6 februari 1958, komt inderdaad aan in Manchester. Om vijf uur, twee uur na de grootste tragedie uit de clubgeschiedenis. Zijn laatste woorden, in het ziekenhuis: "Is de aftrap zaterdag om drie uur?"
'Zijn we allemaal klaar om te sterven?'
Moderator: mods
'Zijn we allemaal klaar om te sterven?'
There is only one difference between a madman and me. I am not mad.
Salvador Dali
Salvador Dali
www.sportwereld.beDe geesten van Old Trafford
6 februari 1958 / Bij een vliegtuigcrash sterft een ploeg en wordt een mythe geboren
Het is vandaag precies vijftig jaar geleden dat een ploeg stierf en een mythe werd geboren. De klok aan de zuidoostelijke toegang van Old Trafford staat voor altijd stil op vier minuten over drie, het moment dat in München het vliegtuig met de spelers van Manchester United crashte en acht van de Busby Babes het leven lieten.
Ik was een jongen van negen en bezeten van voetbal toen ik op onze krakende radio in de keuken hoorde dat het vliegtuig van Manchester United was neergestort. Dagenlang was ik aan het toestel gekluisterd en ploos ik de krant uit voor meer nieuws.
Man United stond in 1958 op het punt het almachtige Real Madrid van Di Stefano te onttronen. De ploeg, die gemiddeld niet eens 23 jaar oud was, had een dag eerder 3-3 gelijkgespeeld bij Rode Ster Belgrado en zich voor de tweede keer op rij geplaatst voor de halve finales van de Europese beker voor Landskampioenen.
Vlucht BEA 609 maakte in München een tussenstop om bij te tanken. De weersomstandigheden waren bijzonder slecht en de piloten hadden al twee keer vergeefs geprobeerd om op te stijgen. Bij de derde poging zetten ze toch door. Het vliegtuig kwam niet van de grond en ramde even voorbij de startbaan een huis en een petroleumtank.
Van de 41 inzittenden verloren er 23 het leven. Bij hen zeven spelers: Geoff Bent, Roger Byrne, Tommy Taylor, Mark Jones, Eddie Colman, David Pegg en Liam Whelan. Drie weken later stierf ook Duncan Edwards, een 21-jarige middenvelder die op zijn 21ste al achttien interlands had gespeeld en als het grootste talent van zijn generatie werd beschouwd, aan de opgelopen verwondingen. Jacky Blanchflower en Jonny Berry overleefden de ramp, maar konden nooit meer voetballen.
Schuldgevoelens
Op 6 februari 1958 werden de Busby Babes in de knop gebroken. De droom van manager Matt Busby spatte uit elkaar op een besneeuwd Beiers vliegveld. De Schot zweefde dagenlang op het randje van de dood, maar overleefde uiteindelijk de crash. Alsof hem van hogerhand de gelegenheid werd geboden om zijn werk alsnog af te maken
Vijfentwintig jaar later bezocht ik voor de eerste keer Old Trafford. Ik had er een afspraak met de legendarische trainer. 'Het duurde dagen vooraleer ik na de crash weer bij volle bewustzijn was', vertelde hij mij, zijn pijp in de mond. 'Op dat ogenblik had ik niet de minste zin om weer in het voetbal te stappen. Hoewel ik nog geen idee had van de omvang van de ramp. De dokters hadden er angstvallig over gewaakt dat ik niets te weten kwam. Toen mijn vrouw het me na enkele weken vertelde, betekende dat opnieuw een zware klap. Ik had die jongens bij me van toen ze van school kwamen. Ik heb ze zien opgroeien en hen voortdurend met goede raad bijgestaan. Het waren net mijn eigen zonen. Voetbal hoefde op dat ogenblik niet meer voor mij. Ik had te veel verloren waaraan ik sterk hechtte om er opnieuw in te stappen.'
Busby werd verteerd door schuldgevoelens. Hij had, tegen de rest van het land in, zijn spelers het Europese luchtruim ingestuurd, hun dood tegemoet. De Schot worstelde bovendien met het feit dat hij de piloot had kunnen verbieden in de sneeuw op te stijgen.
Man U was de eerste Engelse ploeg in de Europacup. De voetbalbond had zijn landskampioen in 1955 verboden om deel te nemen aan de eerste Europese bekercompetitie, omdat het gevaar bestond dat het team niet op tijd terug zou zijn om in de competitie aan te treden. Chelsea volgde het advies braaf op, maar toen Manchester United in 1957 de landstitel won, wilde Busby ook Europa veroveren. Anderlecht was de eerste tegenstander op het continent en verloor met 0-2 en 10-0.
Wereldsport
'Ik ben er steeds van overtuigd geweest dat voetbal geen Engels of Schots spel was, maar een wereldsport', vertelde Busby me. 'Ik heb mijn bestuur dan ook onze deelneming aan de Europacup aanbevolen. Ze waren bereid me te volgen en ik heb bondsvoorzitter Stanley Rous gecontacteerd om te melden dat we het verbod negeerden en zouden bewijzen dat we het bij het rechte eind hadden.'
Dat was niet echt het gevoel dat leefde toen Man U dertien dagen na de horror van München Sheffield Wednesday ontving. Heel Engeland voelde die dag de pijn van Old Trafford. Voorzitter Harold Hardman bezorgde de tribunes koude rillingen. 'Manchester United zal opnieuw groot worden', verzekerde hij de fans.
Dat geloof drong tot in de diepste vezels van de club door en vormde de basis van het moderne Manchester United. Het drama wiste alle meningsverschillen uit en de nagedachtenis aan de overleden spelers zorgde voor onvermoede krachten. Eric Cantona bijvoorbeeld was zich voortdurend bewust van de geesten van Old Trafford. 'Ik voel ze in elke hoek van dit stadion', zei hij vaak.
Busby verbleef drie maanden in het Rechts der Isar ziekenhuis in München en trok dan zes weken naar Interlaken. Hij was nog niet helemaal hersteld toen hij op 3 mei plaats nam op de tribunes van Wembley. Twaalf weken en twee dagen na de vliegramp speelde zijn United immers de Cup Final. Onder leiding van Jimmy Murphy, Busby's assistent die in Engeland gebleven was om Wales te coachen, was de club op eigen kracht weer opgekrabbeld. Met enkele overlevenden, zoals Bobby Charlton, reservespelers, een nieuwe lichting nog jonger talent en een golf van medeleven zette de roemruchte club door. Het seizoen nadien had Busby het roer weer in handen.
,Ik voelde me nog steeds niet bij machte door te gaan, maar mijn vrouw overtuigde me dat de jongens die verongelukt waren zouden gewild hebben dat ik de club naar nieuwe successen loodste. Ondanks de goede uitslagen van het noodteam wist ik dat er van nul moest herbegonnen worden. Het duurde nog twee jaar voor ik weer helemaal de oude was, maar desondanks werkte ik dag en nacht aan de restauratie van mijn ploeg. De club weer aan de top brengen, was een ware obsessie geworden.'
Uitgekiend jeugdbeleid
Busby was een visionair, die de club met een uitgekiend jeugdbeleid naar de top leidde. De Schot liet United twee keer letterlijk uit zijn as herrijzen. Net na de oorlog, toen Old Trafford verwoest was door Duitse bommen, en in 1958. 'United had na de vliegramp bijna geen geld meer', aldus Busby. ,We waren het faillissement nabij. Daarom ben ik hulp gaan zoeken. Met Real Madrid was na de Europese halve finale van 1957 een speciale band ontstaan. Ik ben dan ook naar Madrid getrokken. Ik heb voorzitter Santiago Bernabeu gevraagd met Di Stefano en de andere vedetten een wedstrijd op Old Trafford te spelen. Op die manier kon ik een paar nieuwe spelers kopen en United in leven houden. Hij stemde toe en met de winst hebben we de eerste stap naar het herstel gezet.'
'De heropbouw nam echter tijd in beslag. Het was moeilijker dan in de jaren vijftig. Verscheidene clubs hadden onze ideeën over jeugdwerking opgepikt en dat betekende een veel grotere concurrentie om jonge talenten aan te trekken.'
In 1965 was Man U weer helemaal terug. Old Trafford mocht een nieuwe landstitel bejubelen en dat kunststukje werd twee jaar later nog eens overgedaan. In 1968 behaalden de Red Devils hun grootste triomf. Op Wembley werd Benfica na verlengingen in de finale van de Europacup voor Landskampioenen afgetroefd.
,Die avond zal ik nooit vergeten. Het was het grootste succes uit mijn carrière. De vervulling van mijn levenswerk. Het was een wondermooie gebeurtenis, tien jaar na de ellende en de problemen die we gekend hadden. Die avond besefte ik dat het voetbal me alles gegeven heeft, maar ook dat het me veel gekost heeft. Man U was in mijn tijd de meest geliefde voetbalclub ter wereld. Dat had uiteraard te maken met de emoties die de vliegtuigramp hadden opgewekt, maar ook en vooral met onze manier van spelen.'
Bobby Charlton
Voor George Best en de jongere spelers had de finale op Wembley een begin moeten zijn, maar voor Busby en Charlton was het een eindpunt: het ultieme eerbetoon aan de jongens die stierven in de sneeuw van Beieren.
Busby ging een jaar later een eerste keer met rust en zes jaar na de Europese triomf degradeerde de roemrijke club naar tweede klasse. Het zou tot 1993 duren vooraleer Alex Ferguson de Red Devils een nieuwe landstitel bezorgde.
Fergie vroeg vorige week aan Bobby Charlton om aan Wayne Rooney en Cristiano Ronaldo te vertellen wat er in 1958 in München gebeurde en hen uit te leggen dat de wil om altijd te winnen en nooit op te geven, hoe zwaar de tegenslag ook is, daar werd geboren.
There is only one difference between a madman and me. I am not mad.
Salvador Dali
Salvador Dali