http://www.volkskrant.nl
Door: Mark Misérus Jonathan Ploeg
Hoe de Chinese droom eindigde met fraude
China moet in 2030 wereldkampioen voetbal worden. Dus 'importeert' het land massaal buitenlandse trainers om de Chinese talenten klaar te stomen. Onder hen veel Nederlanders. Maar velen van hen komen bedrogen terug van het avontuur.
Vincent Galliard (29) wrijft in zijn ogen. Het is maandag 21 december 2015 en hij moet nog wennen aan het tijdsverschil, de drukte en de hitte in Zuid-China. Maar de Groninger wil niet kinderachtig zijn, als de directeur van Basisschool Nummer 4 in Beihai hem gebaart het podium te betreden.
Drieduizend dolenthousiaste Chinese schoolkinderen gaan uit hun dak. Galliard moet speechen en wordt gevraagd een bal hoog te houden. 'Ik voelde me Messi en Ronaldo tegelijk.' Het is een van zijn zoetere herinneringen aan een onvergetelijke tijd in het beloofde voetballand. Zijn eerste week in Beihai, een middelgrote kustplaats in de zuidelijke regio Guangxi, verloopt als in een roes. Er is elke dag wel een andere notabele uit de stad die hem mee uit eten neemt en de beste plaats aan tafel toeschuift: de stoel die uitkijkt op de ingang van het restaurant. Een belangrijk gebaar in de Chinese cultuur, leert hij.
Hij waant zich in een film. Overal waar hij zich vertoont, willen mensen met hem op de foto of vragen om zijn handtekening. In Nederland kwam hij bij de amateurs van GVAV Rapiditas niet verder dan de eerste klasse reserve, maar dat weten ze in China niet. Daar staat hij in hoog aanzien, als een van de buitenlanders die het land met hun voetbalkennis op de kaart moeten zetten.
Chinese talenten worden klaargestoomd om het geraamte van de ploeg te vormen die zich volgens het meerjarenplan van president Xi Jinping in 2030 tot wereldkampioen moet kronen. Het is een ambitieus voornemen voor een land met 1,3 miljard inwoners, dat vooral successen viert in olympische sporten als tafeltennis, basketbal en badminton.
Duizenden trainers
De presidentiële wens heeft een behoefte aan duizenden trainers en opleiders opgeleverd, weet ook René Meulensteen. De voormalige assistent-trainer van Manchester United laat zijn belangen behartigen door Sportpartners, dat zaken doet met het Chinese bedrijf HPSS. HPSS heeft bij het Chinese ministerie van Onderwijs een contract binnengesleept om Nederlandse jeugdtrainers aan China 'te leveren'.
Galliard wordt gegrepen door de vacature die hij in juli 2015 op de website van uitzendbureau Randstad ziet staan. 'Solliciteer op deze once in a lifetime-ervaring in China', leest hij. De trainers krijgen voor vertrek een 'full body check' ter waarde van 1.100 euro, een visum en mogen een 'Ajax-methodiek cursus' volgen. 'Ben jij committed om de reis van je leven te maken?', staat erbij.
Galliard en andere, veelal jonge trainers - twintigers en dertigers - treden het avontuur zonder schroom tegemoet. In totaal vestigt HPSS zo'n veertig trainers in tien Chinese steden. Over de omkoping en manipulatie van wedstrijden die het Chinese voetbal al eens hebben lamgelegd, denkt Galliard niet na. 'Omdat René Meulensteen zich aan het project had verbonden, hadden we er vertrouwen in dat het goed zou komen.'
De valse handtekening
Meulensteen is een gekende naam in het voetbal. Hij werkte zich op als assistent van Sir Alex Ferguson bij Manchester United en stond later op eigen benen bij clubs als Fulham, Brøndby en tegenwoordig Maccabi Haifa, de nummer vijf van Israël. Meulensteen is ook zakenman, geeft voetbalcursussen en organiseert het jaarlijkse Nederlandse Techniek Kampioenschap. De trainers mogen bij Meulensteen kosteloos een driedaagse cursus volgen, de laatste horde op weg naar China.
Galliard maakt zich nog geen zorgen, als hij zich op 7 december 2015 meldt op het Centraal Station van Utrecht. Met nog eens drie andere trainers, die anoniem willen blijven uit vrees voor repercussies van HPSS, heeft hij op een bankje voor de Starbucks met Yang Chao afgesproken. De in Leiden wonende Chinees is samen met de Nederlander Koen Gerritsma eigenaar van HPSS BV, dat de vacature voor de trainers heeft uitgezet.
Chao, beter bekend onder zijn roepnaam Ciko, heeft de werkvisa voor de trainers in orde gemaakt. Om hun paspoorten terug te krijgen, moeten de trainers een contract ondertekenen dat de Chinees bij zich heeft. Ciko heeft maar twee minuten de tijd, laat hij weten. Tijd om een kopie te maken of alle bepalingen door te lezen, is er niet.
Galliard vertrouwt het niet en zet een valse handtekening. Dat doen ook Dwayne Djontono en Wilhem van der Wiel bij hun ontmoetingen met Ciko. Het valt Djontono op dat er naast het loon van 14.300 yuan met pen een bedrag van 750 euro op het contract is geschreven, terwijl hij omgerekend maandelijks 1.900 euro zou verdienen.
De ontdekking
Een maand later, op zijn derde werkdag in Beihai, doet Galliard een ontdekking die nooit de bedoeling kan zijn geweest. De schooldirecteur zegt niets af te weten van het bestaan van HPSS, het bedrijf dat de Nederlandse trainers betaalt. Galliard krijgt zijn geld van de school, benadrukt de directeur. Hij komt aanzetten met het contract dat de school met Galliard zegt te hebben gesloten. De Groninger ziet meteen dat de handtekening van zijn paspoort is gekopieerd. Bovendien is het contract ondertekend op 8 augustus 2015, terwijl hij pas op 16 september is aangenomen door HPSS.
Onbewust heeft de directeur van Basisschool Nummer 4 een beerput aan nepdocumenten geopend. In zijn medische verklaring die de directeur opgestuurd heeft gekregen, leest Galliard dat hij bloedgroep B heeft en nooit is geopereerd. In werkelijkheid is zijn bloedgroep O en heeft hij vier operaties ondergaan. Het diploma dat van hem is vervaardigd, vermeldt dat hij de opleiding 'handel en administratie' heeft gevolgd aan de 'Groningerschool'. Die school heeft nooit bestaan.
Meerdere trainers, onder wie Djontono, Van der Wiel, Max van der Duin en Frank Knaps is hetzelfde overkomen. De Volkskrant heeft meerdere vervalste documenten ingezien, ook van trainers die niet met hun naam in de krant willen. Ze vermoeden dat de vervalsingen door HPSS zijn vervaardigd: het bedrijf wil al zijn trainers in maart aan het werk hebben, een voorwaarde van de Chinese overheid om met de betaling te beginnen.
Galliard zoekt contact met de moedermaatschappij van HPSS in Shenzen, dat eigendom is van Ciko. Hij vertrouwt HPSS niet meer. Hij is bang te worden opgepakt, vanwege de vervalste documenten die van hem in omloop zijn. Maar tussentijds weggaan is voor de trainers geen optie. HPSS is onverbiddelijk: wie zijn baan opzegt, moet een boete van tussen de 33- en 55 duizend euro betalen. Dat bedrag komt in geen enkel contract voor, maar duikt in een Engelstalige e-mail op waarin HPSS op 22 januari de trainers onder druk zet.
Galliard is dan net een maand aan het werk. Hij waagt samen met Djontono de gok. Ze nemen per mail ontslag bij HPSS, maar blijven wel in dienst van de school. Omdat ze het ondanks alles naar hun zin hebben. Omdat ze de jonge voetballers niet in de steek willen laten. Of omdat ze simpelweg het geld niet hebben voor een vliegticket naar huis.
Laconiek
De trainers vinden het hun plicht om René Meulensteen en zijn zakenpartner Fons van den Brande op de hoogte te stellen. Van den Brande reageert laconiek als de trainers hem van hun situatie op de hoogte brengen, blijkt uit e-mails en berichten op WeChat, het Chinese Whatsapp. Djontono laat in februari, als China vakantie viert, op kantoor bij Van den Brande zelfs een aantal vervalste documenten zien.
Toch ziet Van den Brande geen reden de samenwerking met de Chinezen stop te zetten. 'Dat er sommige zaken niet pluis zijn, is wel zeker. Maar het kan toch niet zo zijn dat je van ons verwacht dat wij na jouw verhaal al onze schepen verbranden en direct onze biezen pakken', mailt hij een maand later aan Galliard. Nog altijd neemt Meulensteen een prominente plek in op de website van HPSS Shenzhen.
HPSS ontdoet zich in de tussentijd van drie trainers: Van der Wiel, Mohamed Ouamar en een trainer die alleen op voorwaarde van anonimiteit wil spreken. Ze zouden hun werk niet goed hebben gedaan, zegt het bedrijf zonder verdere toelichting. Vijf trainers, van wie de namen bij deze krant bekend zijn, keren vervroegd naar huis. Ze zijn het zat dat ze nog steeds geen salaris hebben gehad.
Een aantal van hen zit werkloos thuis sinds het China-avontuur. Bijna allemaal hebben ze nog salaris tegoed van HPSS. Vijf van hen spannen een rechtszaak aan tegen Van den Brande en Sportpartners. Daarna hopen ze het China-boek dicht te slaan. Van der Wiel: 'Ik ben er vol vertrouwen heengegaan, maar het heeft me alleen maar geld gekost.'
----------------------------------------------------
Wilhem van der Wiel (33) Veel geld tegoed
'Ik was belastingadviseur bij een emissiekantoor en wilde altijd al iets met sport in het buitenland doen. Ik wilde eigenlijk naar Shenzhen, maar kwam terecht op een school in Baotou in Binnen-Mongolië. Ik ben geadopteerd uit Haïti en was voor de Chinezen een bezienswaardigheid: als ik op stap ging, werden de drankjes voor me betaald. De twaalf maanden in China zijn er vijf geworden. Ik zit werkloos thuis en heb nog 15- tot 20 duizend euro tegoed.'
----------------------------------------------------
Dwayne Djontono (23) meteen weggegaan
'Toen ik in Shenyang aankwam bij de school waar ik was geplaatst, wist ik direct dat er iets niet klopte. Ten eerste had niemand daar van HPSS gehoord. Vervolgens kwam ik erachter dat de handtekening op mijn contract was vervalst, dat was de handtekening op mijn oude paspoort. Ook mijn verklaring omtrent gedrag en de medische verklaring klopten niet. Ik besloot mijn ontslag in te dienen en direct voor de school te gaan werken. Daar heb ik een fantastische tijd gehad.'
----------------------------------------------------
Atto Mensah (52) betaald door de school
'Ik was onder meer profvoetballer van Las Palmas en bondscoach van Sierra Leone. Het avontuur in China pakte ik met beide handen aan. Samenwerken met René Meulensteen is een voorrecht. Ik kwam terecht op een school in Dalian, een stad nabij de grens met Noord-Korea. Daar bleken dingen anders dan beloofd. Ik werd betaald door de school, niet door HPSS, en mijn avontuur duurde maar een half jaar. Ik zit nu werkloos thuis, wachtend op een telefoontje uit China.'
----------------------------------------------------
Weerwoord & verantwoording
Voor dit artikel sprak de Volkskrant met veertien trainers die in China hebben gewerkt of dat van plan waren. Zes van hen wilden niet met naam worden genoemd. De meeste trainers wijzen Yang Chao van HPSS Shenzhen, roepnaam Ciko, aan als verantwoordelijke voor de malaise. De Chinees zegt onschuldig te zijn. 'Met de vervalste documenten had ik niets te maken, dat is in Nederland gebeurd in opdracht van Koen Gerritsma. De achterstallige salarissen zijn mij evenmin bekend, die zijn inmiddels allemaal betaald.'
Gerritsma ontkent dit: 'Het overgrote deel van de betrokken trainers weet dat Ciko met zijn zakenpartners de kwade genius is geweest. Voordat het project in China goed en wel begonnen was, heeft Ciko mij al aan de kant geschoven.'
Ciko zegt nog altijd samen te werken met zijn 'zeer goede vriend' René Meulensteen. 'Wij hebben een contract met Sportpartners.'
Fons van den Brande, eigenaar van Sportpartners en zakenpartner van Meulensteen, ontkent dat Sportpartners ooit geld heeft ontvangen van HPSS en Ciko.
René Meulensteen is telefonisch, per sms, Whatsapp en per e-mail donderdag meerdere keren om commentaar verzocht. Hij is niet op die verzoeken ingegaan.