Uit het ED:
Doelman jarenlang slachtoffer corruptie
door Frans van den Nieuwenhof
EINDHOVEN - Corruptie, intimidatie, machtsmisbruik, persoonlijke bedreigingen en conflicten over geld hebben in de jaren zeventig geleid tot een breuk binnen het Nederlands voetbalelftal. Als gevolg daarvan beëindigde Jan van Beveren, destijds doelman van PSV, voortijdig zijn interlandloopbaan.
Hij raakte, net als clubgenoot Willy van der Kuijlen, zwaar gebrouilleerd met enkele Ajacieden, van wie aanvoerder Johan Cruijff de belangrijkste vertegenwoordiger was.
Het vorige week verschenen boek KLEM! onthult hoe ruzies tussen Cruijff en Van Beveren een schaduw wierpen over Oranje in de 'gouden' jaren zeventig. Beide hoofdrolspelers werkten niet (volledig) mee aan het boek van de auteur Ruud Doevendans, die echter met tientallen relevante betrokkenen sprak.
Van Beveren werd vlak voor het WK van 1974 vanwege een financiële rel uit het Nederlands elftal gezet. De doelman zou in feite een deel van de reclame-inkomsten aan onder anderen Cruijff hebben moeten afstaan en weigerde dat. In de jaren daarna kwam het nog verschillende keren tot een breuk met Oranje. De toenmalige bondscoaches Knobel en Zwartkruis bevestigen in het boek, dat zij niet opgewassen waren tegen de manipulatie uit het Ajax-kamp. Zwartkruis heeft ooit letterlijk tegen Van Beveren gezegd: ‘Ik heb een heel zwak verweer. Ik word ook maar gemanipuleerd. Cruijff wil niet meedoen als jij speelt.’ Reserve-doelman Jan Ruiter spreekt zelfs over corruptie.
Vanuit zijn woonplaats Dallas (VS) bevestigt Van Beveren de belangrijkste onthullingen in het boek. „Het was zeker niet mijn wens om het WK van '74 niet te spelen”, zegt hij.
Van Beveren ontvluchtte Nederland in 1980, na tal van persoonlijke bedreigingen.
Eerherstel Van Beveren, ontmaskering Cruijff
door Frans van den Nieuwenhof
Weet je wat, dacht Ruud Doevendans, ik ga een boek schrijven. En ik breng het zelf uit. Want mijn jeugdheld, Jan van Beveren, blijft me fascineren en intrigeren. Hoe kan het nou, dacht hij, dat een van 's werelds meest begenadigde keepers zo weinig interlands speelde met het Nederlands elftal? Doevendans had geen enkele ervaring als schrijver, maar zijn absolute wil om de waarheid boven tafel te krijgen, leverde een fenomenaal goed boek op.
'Klem!' is een scherp en kritisch eerbetoon aan Van Beveren. De schrijver sprak met tientallen betrokkenen, analyseerde videobanden van vele wedstrijden en fileerde Van Beverens relatie met Johan Cruijff tot op het bot.
Het breekpunt in de loopbaan van Van Beveren is natuurlijk zijn afwezigheid op het WK van 1974. Tot die tijd was hij zes, zeven jaar lang de onbetwiste nummer één van Nederland geweest. Op het WK, zo wil de geschiedschrijving, had het team echter een 'meevoetballende keeper' (Jan Jongbloed) nodig.
Doevendans weerlegt die aanname feilloos. Jongbloed blijkt in zeven WK-wedstrijden slechts één relevante ingreep buiten het strafschopgebied te hebben verricht. De afwezigheid van Van Beveren is geen voetbaltechnische keuze geweest, maar kwam voort uit een hoogoplopend financieel conflict met Cruijff en diens schoonvader Cor Coster. Uit documenten die Doevendans publiceert, blijkt dat de verdeling van de reclamegelden voor en tijdens het WK de oorzaak is geweest van de breuk met Van Beveren. De KNVB trok die zomer 150.000 gulden uit om persoonlijke sponsorcontracten van bepaalde spelers (Cruijff, Neeskens, Van Hanegem, Keizer) af te kopen. Dit geld kwam uit de gezamenlijke pot, waaruit de gehele selectie betaald diende te worden. Per saldo kregen de overgebleven spelers dus veel minder uitbetaald dan de vier vedetten.
Van Beveren bevestigt dit in het boek: " Daar is het allemaal begonnen. Ik heb toen tegen de andere spelers gezegd dat ik wel in de gaten had waar dat geld naartoe zou gaan. Toen moet er iets ontstaan zijn: van die vent moeten we af. Die doet veel te moeilijk, wordt ons veel te gevaarlijk."
Verschillende getuigen melden in het boek dat Van Beveren weigerde zich te laten begeleiden door Inter Football, het bedrijf van Cruijffs schoonvader Cor Coster. Volgens oud-secretaris Jan Huijbregts van de KNVB was dat 'niet slim' van de doelman.
Michels, die een conflict met Cruijff wil voorkomen, zet Van Beveren op dat moment onder druk. Drie weken voor het WK eist Michels dat de doelman meespeelt in een oefenwedstrijd tegen HSV, omdat hij daar zijn 'vaste ploeg' aan het werk wil zien. Van Beveren voelt zich nog niet helemaal fit. Hij is net hersteld van een liesblessure, maar geeft aan dat zijn terugkeer een kwestie van dagen is. 'Dan heb ik een slecht bericht voor je', zegt de bondscoach, die de doelman naar huis stuurt.
In de wedstrijd tegen HSV speelt Oranje allerminst met het WK- team. Michels kiest voor onder anderen Schrijvers, Strik, Israel, Willy van de Kerkhof, Mulder, Brokamp en Keizer! Geen van allen spelers die drie weken later tegen Uruguay staan opgesteld. Op 5 juni '74, in de laatste oefenwedstrijd tegen Roemenië, nog steeds geen Jongbloed in het doel, maar Eddy Treytel van Feyenoord.
De invloed van Cruijff is gigantisch, zowel op financieel als op technisch vlak. Van Beveren is echter nog niet vergeten dat Cruijff – en met hem meerdere Ajacieden – zich tussen 1966 en 1972 vaak en gemakkelijk afmeldden voor interlands. 'De meesten gooiden er gewoon met de pet naar', zegt hij. Vanaf het WK in West- Duitsland domineert PSV de vaderlandse competitie.
Voor de uitwedstrijd (EK-kwalificatie) van september 1975 tegen Polen zijn zes spelers van PSV geselecteerd, onder wie de teruggekeerde Van Beveren. Cruijff en Neeskens mogen een dag later naar Chorzov afreizen. De irritatie groeit als het 's avonds aan de bar in het spelershotel gezellig wordt. Huijbregts weet dat Van Beveren zich op de wedstrijd wil kunnen concentreren. Andere spelers hadden dat niet. "Als die 's avonds aan de bar zaten, dan barstte het van de vrouwen", zegt Huijbregts.
Cruijff en Neeskens nemen, als enige spelers, hun eigen echtgenotes mee naar Polen en Knobel legt de training stil als de twee zich melden. Iedereen begroet hen, behalve de zes PSV'ers. Van der Kuijlen maakt een losse opmerking in de trant van: zo, de koningen van Spanje zijn gearriveerd. Die uitspraak verschijnt later in een krant en Cruijff roept Van Beveren ter verantwoording, omdat hij er kennelijk van overtuigd is dat de doelman de roerganger achter de onvrede is. Dan spreekt Cruijff het machtswoord: jij eruit of wij eruit.
Zo'n vaart loopt het nog niet, maar Oranjes tweede doelman Piet Schrijvers, van Ajax, bevestigt de rol van Cruijff. "Knobel werd helemaal ingepakt door de Ajacieden. Om Jan te sarren, hebben ze nog eens emmers water in zijn bed leeggegooid."
De media laten Van Beveren genadeloos vallen. Vooral Voetbal International komt er in de analyses van Doevendans erg slecht vanaf. Dit blad kiest constant partij (voor Cruijff en de zijnen) en noemt Van Beveren zonder schroom 'een zeikerd'. Als Oranje kansloos met 4-1 van Polen verliest, krijgt de doelman de schuld van het belangrijke eerste doelpunt. Maar als PSV vervolgens met 6-2 van Ajax wint, is het zelfvertrouwen weer terug in Eindhoven.
Van Beveren en Van der Kuijlen willen zich dan ook niet zomaar beschikbaar stellen voor de return tegen Polen. Knobel praat hen om en zegt de twee toe dat er 'dingen zullen veranderen' bij het Nederlands elftal.
Op zaterdag 11 oktober 1975 ontvangt Knobel echter een telefoontje van Cruijff, wiens woorden helder zijn. Van Beveren en Van der Kuijlen moeten uit het elftal, Jongbloed en Van Hanegem moeten erin – zo herinnert Knobel zich nog. Cruijff dreigt dat anders alle Ajacieden zullen opstappen.
De maandag daarop, in Zeist, komt het al snel tot een gesprek. De PSV'ers hebben – op aandrang van manager Ben van Gelder en trainer Kees Rijvers – afgesproken dat ze solidair met elkaar zullen zijn als Cruijff voet bij stuk houdt. De vergadering loopt bijna op een handgemeen uit. Cruijff zet de zaak op scherp en zegt: 'Meneer Knobel, u moet maar kiezen. Als u verder wilt gaan met Van Beveren en Van der Kuijlen, dan stap ik nu op'. 'Dan kies ik voor Cruijff', zegt Knobel.
De overige PSV'ers (Krijgh, Van Kraaij en de gebroeders Van de Kerkhof) blijven op aandrang van Van Beveren tóch in Zeist achter. Volgens Rijvers heeft die opstelling uiteindelijk geleid tot een scheiding der geesten binnen PSV.
Terugblikkend stelt Knobel vast dat Van Beveren 'in wezen gelijk had' met zijn opstelling. Hij bevestigt ook dat er in Polen spelletjes zijn gespeeld met de doelman. 'Ook toen had Van Beveren gelijk', zegt hij nu. Van Beveren hoopt nog steeds op deelname aan een WK en de nieuwe bondscoach Jan Zwartkruis haalt hem begin 1977 terug bij Oranje.
De doelman dwingt bij de KNVB af dat hij alle misgelopen premies over de laatste drie jaren krijgt uitbetaald. Als Van Beveren zich vervolgens bij de selectie meldt, heeft ook Zwartkruis een vervelende mededeling. Hij kiest in de kwalificatiewedstrijd tegen IJsland (uit) voor de onervaren en relatief onbekende Jan Ruiter. In het boek zegt Ruiter: "Iedereen ging ervan uit dat Van Beveren zou spelen, maar Zwartkruis ging even overleggen met aanvoerder Ruud Krol en de zaken werden plotseling weer omgedraaid. Van Beveren is er de dupe van geworden. Je mag het eigenlijk niet zeggen, maar feitelijk was het corruptie."
Nog één keer keert maakt Van Beveren zijn rentree, in augustus '77 thuis tegen IJsland. Maar als Oranje het beslissende WK-kwalificatieduel met België wacht, wordt Van Beveren op de dag van de wedstrijd al vroeg gewekt door Zwartkruis. Die meldt dat Jongbloed zal spelen. En zegt tegen Van Beveren: "Ik heb een heel zwak verweer. Ik word ook maar gemanipuleerd. Cruijff wil niet meedoen als jij speelt." Zwartkruis bevestigt zijn woorden in het boek. "Het was manipuleren en marchanderen in die jaren." Van Beveren zal nooit meer voor Nederland spelen en blijft steken op 32 interlands. Als hij tijdens het WK van '78 wordt uitgenodigd om op televisie een analyse te geven van het duel met Peru, treft hij in de studio van de NOS grote paniek aan. Er zijn bedreigingen binnengekomen. Van een actiegroep uit Hoogeveen die dreigt 'de landverrader' te zullen vermoorden, van anderen die het op zijn kinderen hebben gemunt en zij die aankondigen zijn huis in brand te steken.
PSV-manager Van Gelder hoort ervan en verbiedt Van Beveren op tv te verschijnen. Die besluit nog dezelfde avond dat hij Nederland zal verlaten. Pas in de zomer van 1980 legt PSV zich bij het onvermijdelijke neer. Van Beveren verhuist naar Amerika, waar hij tot op de dag van vandaag een gelukkig leven leidt.
