Abdelhak Nouri

[Duke]

Waken bij Abdelhak

De hartstilstand van Abdelhak Nouri, de getalenteerde jonge Ajacied die sinds juli in coma ligt, had grote impact, op zijn omgeving, zijn club, de betrokkenen in Oostenrijk waar het gebeurde. Willem Vissers sprak met Appies broer, ging naar Hippach en probeerde te achterhalen of er op tijd is begonnen met reanimeren.
Door Willem Vissers

De laatste keer dat Abderrahim Nouri met zijn broer Abdelhak voetbalde, had Appie twee lichamelijk beperkte jongens uitgenodigd om mee te doen: eentje met een waterhoofd, de ander met een kunstbeen. Ze mochten bij hem in het team meedoen en waren voor een uurtje volstrekt gelukkig, op een grasveldje in Amsterdam. Dat was typisch Appie, zegt zijn broer, altijd lief, sociaal en voorkomend. ‘Wij hebben ook een gehandicapte oom. Appie bezocht hem het vaakst. Appie was het fundament van onze familie. Hij zorgde voor iedereen. Hij hield de familie bij elkaar door gezellige avonden te organiseren. In mentaal opzicht was hij verder dan ik, terwijl ik zijn oudere broer ben.’

Abderrahim Nouri praat in een koffiebar in Amsterdam-West twee uur over zijn broer die, bijna een half jaar nadat hij tijdens het oefenduel Ajax - Werder Bremen in elkaar is gezakt op het voetbalveld, nog steeds met zeer laag bewustzijn in het ziekenhuis ligt. Hij zal nooit meer praten, zeggen de doktoren. Laat staan voetballen. Het is al een wonder als hij nog ontwaakt.

Een paar weken voor het gesprek met Abderrahim opent vader Mohamed Nouri de deur van het rijtjeshuis aan de Aalbersestraat in Geuzenveld. Dit is de man van die veelbesproken nieuwsfoto , gemaakt hier in de straat. Op de foto rijst vader Nouri op uit het open dak van zijn witte auto, op de dag dat supporters en vele anderen openlijk treuren om zijn zoon Abdelhak Nouri, Ajacied. Spelers van Ajax en aanhangers van tal van clubs, samen een bonte mengeling van mensen, zijn op vrijdag 14 juli bijeengekomen om Nouri te eren en de familie te steunen. Het is een zeldzaam moment van verbroedering in tijden waarin supporters elkaar naar het leven kunnen staan, waarin de samenleving soms verdeeld is tussen licht en donker, moslim en christen of atheïst. De bijeenkomst heeft een bijna interreligieus karakter. Pa Nouri dankt de mensen voor hun medeleven.

Vader Mohamed Nouri bedankt Ajax-supporters en vele anderen voor hun medeleven met zijn zoon Appie.
Als de menigte aanzwelt, heeft zijn zoon Abderrahim hem geadviseerd: ­gebruik het open dak. Zo ontstaat die iconische foto. Het witte overhemd van ­Mohamed, hoog verheven boven de auto. De armen gevouwen voor de borst, de ogen gericht naar de hemel.
In de ogen van Mohamed Nouri staat bijna vier maanden na het moment van die foto peilloos verdriet. Hij vertelt openhartig, staand in de deuropening. Hij heeft al zoveel interviewverzoeken gekregen. De meeste wimpelt hij af, in ­samenspraak met zijn gezin. Het is hem te veel. ‘Ik ga zo weer naar het ziekenhuis’, aldus Mohamed. ‘Abdelhaks broer is daar nu. We lossen elkaar af. We waken constant. Het is zwaar. Zo zwaar.’ Familieleden praten in het ziekenhuis met ­Appie, ze praten vooral tegen Appie.
Ze bidden. Ze hopen.

De val van Nouri had veel impact. De middenvelder werd geroemd door voetballiefhebbers. Zijn spel was speels en onbevangen. Hij zocht altijd risico, speelde meestal diep in plaats van breed. Wedstrijden van Jong Ajax trokken meer bekijks als hij meedeed.

Ook buiten het veld sprak hij aan. In filmpjes op sociale media, op de site van Ajax en bij items op stadszender AT5 vroeg hij jongens met Marokkaanse wortels zich normaal te gedragen. Ga toch lekker voetballen, adviseerde hij, in plaats van rottigheid uit te halen. Toen burgemeester Eberhard van der Laan een paar maanden voor zijn dood over Nouri vertelde in het tv-programma Zomergasten, schoot hij vol. De jonge voetballer had vroeger veel betekend voor de sfeer op het Amsterdamse Calvijn College, zei Van der Laan, hij had verbindende gaven. Tussen de burgemeester en de familie ontstond een bijzondere band. Nouri ­figureerde in een filmpje waarin bekende Amsterdammers Van der Laan steunden tijdens zijn ziekte. Nog steeds hangt het shirt van Nouri in de etalage van de clubshop van de Arena. Met de rug naar de ruit. Drie shirts naast elkaar, op elk shirt één woord. Stay. Strong. Appie.
Rugnummer 34.

TIROL
In de bestuurskamer van SK Hippach, de club waar Ajax op die fatale 8 juli tegen Werder Bremen voetbalt in het ­Lindenstadion, hangen shirts met handtekeningen van Ajacieden. Cadeautjes uit Amsterdam. Op één shirt valt de krabbel van Nouri te ontwaren, met nummer 8, zijn nummer van het nieuwe seizoen. ‘Mooi’, zegt Nouri’s broer Abderrahim als hij de foto’s ziet. In het midden, onder op de rode band van het shirt, staat de handtekening van Appie, met een grote A.

Marion Pepeunig werkt bij de gemeente Hippach. Ze begeleidde Ajax tijdens het trainingskamp in juli in logistiek opzicht. Hotel regelen, fietsen. Ze wijst naar de weg waarover Ajacieden met de fiets naar de training reden, van hotel Elisabeth in het centrum van het dorp naar het veld. Daar is de ingang waar ze met de bus arriveerden, voor de wedstrijd tegen Werder op 8 juli, aanvang 16.00 uur, als sluitstuk van een week trainingskamp.
Het is prachtig weer, eind oktober. De zon klimt traag tot boven de bergen en werpt steeds meer licht op het veld. Daar is de poort waar de ziekenauto doorheen reed en de auto met de ­Notartzt, de arts van dienst in noodgevallen. Pepeunig legt uit dat alle toeschouwers bleven zitten toen de wedstrijd allang was gestaakt, om de smalle toegangswegen vrij te houden. En ze vertelt over de helikopter, die Nouri uiteindelijk ophaalde voor de bijna 70 kilometer naar het universiteitsziekenhuis van Innsbruck.
Daar, voor het reclamebord van biermerk Erdinger, een meter of 20 van de zijlijn en een meter of 20 van de middenlijn, zakte Nouri in elkaar na 71 minuten, nadat hij 26 minuten had gevoetbald. ­Pepeunig: ‘Ik heb het destijds niet zien gebeuren. Ik was buiten het stadionnetje, om zaken te regelen. Later zag ik de beelden. Ik heb er nog steeds verdriet van. Allereerst om Nouri, om zo’n jonge speler die zoiets vreselijks overkomt. Maar ook vanuit beroepsmatige kant. Ik wil dat alles goed verloopt bij zo’n trainingskamp, dat is mijn werk. Dan gebeurt zoiets verschrikkelijks, waaraan ik niets kan doen.’

Ze laat een foto zien waarop ze met collega Gernot Paesold in Amsterdam poseert met directeur Edwin van der Sar van Ajax. Ajax tekende een contract voor drie seizoenen met Zillertal, het dal waarin Hippach ligt. Dat is goed voor Ajax, trainen op een hoogte van 630 meter, in mooi weer, in rustige omstandigheden, met alle faciliteiten. En het is mooi voor het Zillertal, om ook zomerse activiteiten onder de aandacht te brengen. Wandelen, klimmen, raften op de Ziller – dat laatste deden ook de Ajaxieden tijdens de trainingsweek in juli. Nouri’s broer laat later een foto zien van Appie met een wond op zijn voorhoofd. Spits Klaas-Jan Huntelaar had geprobeerd de boot met Nouri te enteren.
Pepeunig kende Nouri van gezicht. Ze gaf alle spelers een hand toen ze arriveerden. Zijn vriendelijke, donkere ogen vielen haar op. Vorig jaar, toen Ajax voor het eerst naar het Zillertal kwam, had ze met behulp van foto’s alle gezichten en namen uit haar hoofd geleerd. In 2017 ontdekte ze dat veel nieuwe spelers mee waren. Voetballers met jongensgezichten, gebeeldhouwd naar de filosofie van Ajax. Opleiden, verkopen.
Vlak bij het voetbalveld ligt het gebouw van het Rode Kruis in Hippach. Op foto’s van de behandeling van Nouri op het veld staan onder anderen clubarts Don de Winter van Ajax, dokter Philip Heitmann van Werder Bremen en verzorgers van de clubs. Op de grond, op zijn buik, ligt een jongeman van de plaatselijke hulpdienst. Wie is hij?

DOORBRAAK
Al sinds zijn vroege jeugd voetbalt Abdelhak Nouri, geboren op 2 april 1997, bij Ajax. Appie, zoals hij door iedereen wordt genoemd, is een typische Ajax-speler: klein, technisch begaafd en creatief. In het seizoen 2016-2017 wordt hij uitgeroepen tot beste speler van de eerste divisie, als spelmaker van jong Ajax. Op internet ciculeren talloze beelden van Nouri’s hakjes en overstapjes, en van een schijntrap waarbij zijn tegenstander op de grond valt.
Op 21 september 2016 maakt hij zijn ­debuut in Ajax 1, in de bekerwedstrijd tegen Willem II. En het kan niet mooier: Nouri scoort uit een vrije trap. Van die dag is een blog gemaakt, vanaf het ontwaken in huize Nouri in Geuzenveld. Het afscheid van de familie, de invalbeurt tijdens de wedstrijd, zijn verlegen vraag aan collega Lasse Schöne of hij de vrije trap mag nemen, zijn schot. Doelpunt. Vreugde, ook op de tribunes. Bij zijn ­terugkeer thuis maant hij de hem opwachtende jongens in de straat tot stilte. Misschien slapen de buren.

Seizoen 2017-2018 moet het jaar worden van zijn definitieve doorbraak in Ajax 1. Dat seizoen begint met het trainingskamp in Oostenrijk. Nouri is opgewekt, zoals hij dat eigenlijk altijd is. Hij laat zich op een dag in de rivier de Ziller onderdompelen door een begeleider. Maar Nouri is niet helemaal fit. Hij slaat een training over vanwege een enkelblessure. Bovendien is de ramadan pas ruim een week voorbij. Nouri heeft als topsporter overigens niet het strengste vastenregime aangehouden.

Nouri klaagt over vermoeidheid, bijvoorbeeld in een vlog van zijn medespelers Matthijs de Ligt en Carel Eiting, geplaatst op de website van Ajax. Hij slaapt slecht, mede omdat kamergenoot Hakim Ziyech snurkt. De leiding van Ajax laat spelers met zijn tweeën op de kamer liggen in hotel Elisabeth. Dat is beter voor de saamhorigheid. Nouri vertelt in het filmpje dat Ziyech is verbannen naar de bank. Hij zal slaappillen nemen, anders komt hij niet aan zijn rust toe.
Hij heeft die week ook diarree gehad, vertelt zijn broer een half jaar later in de koffiebar, mogelijk naar aanleiding van pijnstillers vanwege zijn enkel. ‘Appie belde onze vader op, dat hij zo’n buikpijn had. Dat had hij nog nooit meegemaakt.’ De nieuwe trainer Marcel Keizer traint bovendien hard. Verslaggevers ter plekke schrijven dat de week in conditioneel opzicht zwaarder is dan onder voorganger Peter Bosz, die het seizoen rustiger opbouwde.
Nouri is tijdens zijn vakantie in Turkije, kort voor het trainingskamp, een keer flauwgevallen. Appie voetbalde met vrienden op het strand, werd duizelig en zat een tijdje versuft op de grond. Een ambulance bracht hem naar het ziekenhuis, maar onderweg belde Nouri alweer met zijn broer dat er niets aan de hand was. Hij was vermoeid vanwege de ramadan en het was warm op het strand, waar hij zich fors inspande.

Nouri valt tegen Werder Bremen in na rust, voor Hakim Ziyech. Wie de beelden van de wedstrijd terugkijkt, kan zien dat hij niet helemaal in vorm is. Ondanks zijn enkelblessure en zijn ziekte eerder die week heeft Ajax hem fit verklaard voor een deel van de wedstrijd. Het is heet in Hippach, een graad of 30 rond 16.00 uur, als de wedstrijd begint. Na zijn invalbeurt loopt Nouri wat mank. Bij zijn derde balcontact, in de 46ste minuut, verliest hij de bal, maar hij doet nauwelijks serieuze inspanning om die terug te veroveren. Hij is niet de dwingende, ballen opeisende voetballer die ze bij Ajax kennen. Dat is vreemd, in deze allereerste oefenwedstrijd van een seizoen waarin hij per se wil doorbreken.
In de 72ste minuut, als Frenkie de Jong net een vrije trap heeft genomen, loopt Nouri een stukje weg op het middenveld. Hij wendt zich af van het spel, alsof hij voelt dat hij de wedstrijd zal verlaten. Hij steekt even een hand op en zakt naar de grond. Hij heeft nog de tegenwoordigheid van geest om eerst met de handen de grond te raken en dan naar de rug te draaien. Hij blijft ademen. De Ajacieden dragen een hartslagmeter in deze oefenwedstrijd. Tijdens reguliere keuringen bij Ajax is nooit gebleken dat Nouri iets mankeerde aan zijn hart.

TIROL (II)
Gernot Paesold, bedrijfsleider van het toeristenbureau van Zillertal, vertelt in een restaurant in Wenen over de vooravond van de wedstrijd tegen Bremen, toen hij met directeur Edwin van der Sar van Ajax proostte op het goede verloop van het trainingskamp. De partijen koesterden hun driejarig contract. Wie goed oplet bij competitieduels, ziet de reclameborden van Zillertal in de Arena. Rood en wit, net als Ajax.
Paesold: ‘Edwin zei telkens: ‘De spelers moeten zich thuis voelen, in een moeilijke fase van het seizoen.’ Want de spelers trainen hard in de voorbereiding. ­Iedereen wil zich bewijzen en zijn plaats bevechten. De trainer was nieuw. Alles was perfect verlopen. En dan valt een speler gewoon om tijdens de afsluitende wedstrijd. Hij wordt niet geveld door een zware overtreding, nee, hij valt gewoon. Een zwarte schaduw viel over het dal, over ons trainingskamp.’

Terwijl dokter De Winter zich op 8 juli naar het ziekenhuis van Innsbruck spoedt om de met de helikopter afgevoerde Nouri bij te staan, doet Paesold zijn best om de slottijd van de geplande avondvlucht naar Amsterdam met een uur te verlengen. Ajax vertrekt, terwijl het liever bij Nouri wil blijven. Maar dat kan niet. En dus vliegt het toestel later dan de bedoeling is. Spelers en staf zijn nog even in het hotel, om in totale verslagenheid te eten, spullen te pakken en te vertrekken.

Paesold heeft sindsdien voorzichtig geïnformeerd naar de toestand van Nouri. En hij overlegt geregeld met Ajax over hoe nu verder. Want kun je jonge voetballers in 2018 naar een oord laten afreizen waar vorig jaar een van hun vrienden een hartaanval kreeg? Nee, dat kan niet, en dus wordt in november besloten dat Ajax in 2018 aan zijn contractuele verplichtingen voldoet, maar een ander hotel zal betrekken en zal trainen op een ander voetbalveld.

DE BEHANDELING
Als Nouri op zijn rug ligt en snel ademhaalt, legt de scheidsrechter na 10 seconden het spel stil. Weer 10 seconden later is verzorger Ronald Vermeer van Ajax bij Nouri. Nog eens 15 tellen later is dokter Don de Winter ter plekke, waarna spits Huntelaar redelijk paniekerig reageert en een beetje aan Nouri sjort. Ook Carel Eiting is meteen ongerust. Spelers van Werder vragen om meer hulp, Huntelaar maakt een soort stikbeweging. Er verschijnen meer mensen rond Nouri, onder wie de clubarts van Werder Bremen, Philip Heitmann. Ze vormen een kringetje rond de middenvelder. En dan zijn daar snel twee medewerkers van de plaatselijke hulpdienst, van het Rode Kruis zogezegd.
Nouri ademt nog, kort na de val. Een minuut later laat hij zijn arm zakken en raakt hij buiten bewustzijn. Volgens een reanimatiespecialist die op verzoek van de Volkskrant naar de beelden kijkt, is dat waarschijnlijk een uiting van totale kortsluiting in het hart, ook wel ventrikel­fibrilleren genoemd. Het hart pompt dan niet meer, waardoor er geen bloed naar de hersenen gaat. De cruciale circulatie van zuurstof stokt.

De reanimatiespecialist, die niet met zijn naam in de krant wil, oordeelt dat te laat is begonnen met de reanimatie. In het circuit van artsen is die mening veelvuldig te horen, maar niemand wil het openlijk zeggen. De Volkskrant spreekt vijf specialisten die onafhankelijk van elkaar twijfels uitspreken over de behandeling in de eerste fase na de val. De helpers zijn mogelijk op het verkeerde been gezet, omdat ze geen hartritmestoornis verwachtten. Maar de critici zijn er niet bij geweest, dus zeggen ze alles off the ­record. Ze mogen of willen als wetenschappers geen openbaar oordeel vellen op grond van beelden op YouTube. En zelfs als de reanimatie meteen was begonnen, benadrukken ze, had de situatie kunnen aflopen zoals is gebeurd.

Ajax bestrijdt de anonieme kritiek en is vanwege medisch beroepsgeheim terughoudend met informatieverstrekking. De club: ‘Dokter De Winter is geregistreerd medisch specialist en hij voldoet aan alle daarvoor geldende verplichtingen, waaronder jaarlijkse nascholing. De behandeling die wordt gevolgd bij bedreiging van vitale functies, is verlopen conform de ATLS-criteria (Advanced Trauma Life Support), die opgenomen zijn in het Football Doctor Education Programma van de Uefa. De behandeling is uitgevoerd middels een samenwerking tussen de functioneel aanwezige Oostenrijkse noodarts, de teamarts van Ajax en de teamarts van Werder Bremen.’
Op de beelden is te zien hoe Philip Heitmann, de arts van Werder Bremen, zich op een gegeven moment terugtrekt. Heitmann, die een orthopedische kliniek in Bremen drijft en geen vragen van de Volkskrant wil beantwoorden, loopt een beetje doelloos rond op het veld.

Voordat de reanimatie begint, wordt Nouri eerst nog in de stabiele zijligging gelegd, alsof de vrees bestaat dat hij zijn tong heeft ingeslikt. De jongeman van de EHBO die op de foto op zijn buik ligt, grijpt bijna twee minuten nadat Nouri in elkaar is gezakt razendsnel naar zijn tas, waar hij de defibrillator pakt en aansluit op de borst van Nouri. Op dat moment is nog steeds geen reanimatie te zien geweest, van pompende armen op de borstkast.
Het bizarre is: alles is rechtstreeks op televisie, al draait de camera geregeld weg naar spelers van Ajax aan de kant. Die kijken aanvankelijk redelijk rustig toe. Ouderen als Schöne en Huntelaar ­tonen tekenen van onrust, maar Dolberg kijkt wezenloos voor zich uit. Dat komt ook doordat er in het kringetje rond Nouri weinig beweging te ontwaren valt. Bijna drie minuten nadat Nouri is neergegaan, verschijnt een brancard. Als de reanimatie dan toch begint, is steeds meer paniek te zien in de ogen van spelers en begeleiders. Ziyech bijt op nagels. Menigeen bidt of huilt, als rond Nouri inmiddels schermen zijn opgesteld, om de behandeling aan het oog te onttrekken.

De jongen die de defibrillator aansloot, heeft een spreekverbod van het Rode Kruis in Hippach. Zijn baas geeft een toelichting. Dokter Daniel Rainer is als enige van de aanwezige medici bereid inhoudelijk commentaar te leveren, al zegt hij er nadrukkelijk bij dat hij pas tien minuten na het ongeval ter plekke was. ‘Ik was als noodarts van dienst in de buurt van het stadion. Toen ik werd opgeroepen, ben ik meteen naar het stadion gereden. De melding die ik kreeg was: persoon bewusteloos op het voetbalveld, de weg is vrij toegankelijk.

‘Toen ik arriveerde, was de reanimatie in volle gang en werd de patiënt reeds gedefibrilleerd. Na een korte uitleg over de situatie ter plekke heb ik de patiënt overgenomen en de reanimatie voortgezet.’ Dat is een normaal proces, dat de in reanimatie gespecialiseerde arts de behandeling overneemt van de clubarts, die normaliter veel minder met reanimatie te maken krijgt. Clubartsen hebben vooral van doen met knieën, enkels of hamstrings.
Rainer: ‘Bij de patiënt is meermaals gebruikgemaakt van de defibrillator en bij hem zijn medicijnen toegediend om de circulatie te stimuleren. Na dertien minuten behandeling bereikten we een rosc, het herstel van spontane hartslag en ademhaling.’ De helikopter arriveert. Nouri wordt vervoerd naar Innsbruck.

DE ONTZETTING
Hoe moet dat zijn geweest, om je kind of broer te zien vallen en niet meer te zien opstaan? ‘Ik zat in mijn eigen huis’, zegt Abderrahim Nouri. ‘Onze vader was in Marokko, ons andere broertje was op vakantie. Mijn moeder was thuis met mijn vier zusjes. Het was voor het eerst dat niemand mee was met Abdelhak. De grond onder mijn voeten zakte weg, vanaf het moment dat Huntelaar een paniekerige beweging maakte en zeker toen dokter De Winter begon met reanimeren. Ik belde mijn moeder. Ik hoopte dat ze niet aan het kijken was, terwijl haar zoon met pijn op de grond lag. Ik reed meteen naar haar toe. Toen ik arriveerde zat het huis al vol mensen. De tv stond aan. We waren totaal onmachtig met zijn allen. Ik probeerde Ajax te bereiken.’

Direct daarna belde directeur Van der Sar. De hartslag bij Nouri was terug, vertelde Van der Sar, en de ademhaling was stabiel. Ook belde Abderrahim zijn vader in Marokko. Ajax regelde de tickets, om de familie zo snel mogelijk in het ziekenhuis te krijgen. ‘Op zondag zijn we naar Oostenrijk vertrokken. Mijn moeder, mijn broer, een oom en ik. Mijn vader was in shock. Hij kwam iets later naar Oostenrijk, omdat hij eerst moest terugkeren uit Marokko. Ze hielden Appie in slaap in het ziekenhuis van Innsbruck, om het herstel te bespoedigen. Alles leek normaal, alles leek goed te komen.’ De scans van het hart lieten een goed beeld zien.
Totdat ze een paar dagen later van hoogleraar Barbara Friesenecker een ­fatale mededeling kregen in het universiteitsziekenhuis van Innsbruck. Abderrahim: ‘Mijn vader zat links naast me. Mijn moeder zat rechts. Mijn oom was er ook bij. De professor zei dat, als Appie ooit nog wakker zou worden, hij nooit meer zou kunnen lopen, praten, zelfstandig eten of zien. Mijn vader tikte me aan. Ik moest hem vasthouden. Hij viel weg. We hebben hem met de voeten omhoog gelegd, om het bloed naar het hoofd te laten stijgen.’

Een tekort aan zuurstof is fataal geweest voor de hersenen van Appie Nouri. In het ziekenhuis zeggen ze na de mededeling dat ze Nouri niet zullen reanimeren, mocht hij nog een hartaanval krijgen. Daarop besluiten Ajax en de familie hem zo snel mogelijk naar Nederland te laten vervoeren. Terug in Amsterdam halen ze eerst de zusjes van school, alvorens Ajax op donderdag 13 juli mede namens de familie de mededeling doet dat Nouri ernstige en blijvende hersenschade heeft opgelopen. De familie roept in het ­bericht op tot gebed. Van der Sar zegt dat de wereld nooit zal zien hoe goed Abdelhak Nouri had kunnen worden. Sindsdien is het huis van de Nouri’s bijna een bedevaartsoord. Tot uit China en Taiwan komen ze op bezoek.

TOEKOMST
De Nouri’s putten kracht uit hun geloof. Ze hechten aan een goede verhouding met Ajax, zijn dankbaar voor alle hulp van de club, maar ze willen ook nog meer weten over wat zich precies heeft afgespeeld. Ook over de behandeling op het veld, in taal die vrij is van medisch jargon. Ze hebben een second opinion gevraagd bij een neurochirurg uit ­Miami, om de kans op herstel in te schatten. Over de uitkomst daarvan wil de familie niets kwijt.
Het ongeval heeft enorme impact op de Nouri’s, maar ook op Ajax. Ajax wil door, moet door, maar veel spelers en personeel bij Ajax waren bevriend met Appie. Ze kenden hem al tien jaar of langer. Hij was een vriend. Ze bezoeken hem nog geregeld in het ziekenhuis. In de kleedkamers op de Toekomst en in de Arena is zijn stoel met nummer 34 nog steeds leeg. Ajax wil heel graag kampioen worden, ook voor hem. Het zou uitgerekend de 34ste titel zijn, maar het is soms moeilijk helemaal bij de sportieve zaak te blijven.

De situatie van Appie is redelijk stabiel. Hij is bij verlaagd bewustzijn. Voortdurend is iemand van de familie bij hem. Nouri heeft een tijdje in een revalidatie­kliniek gelegen. Daar was volgens Abderrahim licht herstel te ontwaren. Maar de situatie schommelt, ook omdat hij als voormalig topsporter meestal doodstil ligt en vitale spieren verzwakken. Abderrahim zegt dat hij soms reacties op het gezicht van zijn broer ziet. Hij meende een keer een glimlach te zien. Dat was het mooiste moment van zijn leven.
De Nouri’s willen een stichting oprichten waarin het goede karakter van Appie is weerspiegeld. De stichting moet een brug slaan tussen validen en minder validen, om bijvoorbeeld samen te spelen of te sporten. Precies zoals Appie deed op die zomerdag in Amsterdam, toen hij die twee beperkte jongens uitnodigde om mee te voetballen in zijn team.

Abderrahim vertelt over de inmiddels aan longkanker overleden burgemeester Eberhard van der Laan. Die was bij de familie thuis, om troost te bieden. Abderrahim wilde daarna iets terugdoen voor Van der Laan, door te wijzen op de heilzame werking van wietolie bij de bestrijding van kanker. ‘Van der Laan zei tegen mij, toen ik belde: ‘Als het voor Appie is, maak ik meteen tijd. Dan kom ik weer. Als het om mijn gezondheid gaat, kan het wachten.’ Dat vond ik zo mooi van de burgemeester. Hij gaf meer om de gezondheid van Abdelhak dan om die van hemzelf.’
Want dat is de basis, zegt Abderrahim voor de zoveelste keer, in een koffiebar in Amsterdam-West: het geloof in God, de liefde van de mensen. ‘Die arts uit Miami zei: ‘Jullie zijn de beste artsen voor Appie, met jullie liefde en wil.’’

www.volkskrant.nl

[beelzebub]

Hier het lange stuk van Willem Vissers uit de Volkskrant.

Door Willem Vissers
Portret van Abdelhak Nouri

Waken bij Abdelhak

De hartstilstand van Abdelhak Nouri, de getalenteerde jonge Ajacied die sinds juli in coma ligt, had grote impact, op zijn omgeving, zijn club, de betrokkenen in Oostenrijk waar het gebeurde. Willem Vissers sprak met Appies broer, ging naar Hippach en probeerde te achterhalen of er op tijd is begonnen met reanimeren.


De laatste keer dat Abderrahim Nouri met zijn broer Abdelhak voetbalde, had Appie twee lichamelijk beperkte jongens uitgenodigd om mee te doen: eentje met een waterhoofd, de ander met een kunstbeen. Ze mochten bij hem in het team meedoen en waren voor een uurtje volstrekt gelukkig, op een grasveldje in Amsterdam. Dat was typisch Appie, zegt zijn broer, altijd lief, sociaal en voorkomend. ‘Wij hebben ook een gehandicapte oom. Appie bezocht hem het vaakst. Appie was het fundament van onze familie. Hij zorgde voor iedereen. Hij hield de familie bij elkaar door gezellige avonden te organiseren. In mentaal opzicht was hij verder dan ik, terwijl ik zijn oudere broer ben.’

Abderrahim Nouri praat in een koffiebar in Amsterdam-West twee uur over zijn broer die, bijna een half jaar nadat hij tijdens het oefenduel Ajax - Werder Bremen in elkaar is gezakt op het voetbalveld, nog steeds met zeer laag bewustzijn in het ziekenhuis ligt. Hij zal nooit meer praten, zeggen de doktoren. Laat staan voetballen. Het is al een wonder als hij nog ontwaakt.

Een paar weken voor het gesprek met Abderrahim opent vader Mohamed Nouri de deur van het rijtjeshuis aan de Aalbersestraat in Geuzenveld. Dit is de man van die veelbesproken nieuwsfoto , gemaakt hier in de straat. Op de foto rijst vader Nouri op uit het open dak van zijn witte auto, op de dag dat supporters en vele anderen openlijk treuren om zijn zoon Abdelhak Nouri, Ajacied. Spelers van Ajax en aanhangers van tal van clubs, samen een bonte mengeling van mensen, zijn op vrijdag 14 juli bijeengekomen om Nouri te eren en de familie te steunen. Het is een zeldzaam moment van verbroedering in tijden waarin supporters elkaar naar het leven kunnen staan, waarin de samenleving soms verdeeld is tussen licht en donker, moslim en christen of atheïst. De bijeenkomst heeft een bijna interreligieus karakter. Pa Nouri dankt de mensen voor hun medeleven.

Vader Mohamed Nouri bedankt Ajax-supporters en vele anderen voor hun medeleven met zijn zoon Appie.
Als de menigte aanzwelt, heeft zijn zoon Abderrahim hem geadviseerd: ­gebruik het open dak. Zo ontstaat die iconische foto. Het witte overhemd van ­Mohamed, hoog verheven boven de auto. De armen gevouwen voor de borst, de ogen gericht naar de hemel.

In de ogen van Mohamed Nouri staat bijna vier maanden na het moment van die foto peilloos verdriet. Hij vertelt openhartig, staand in de deuropening. Hij heeft al zoveel interviewverzoeken gekregen. De meeste wimpelt hij af, in ­samenspraak met zijn gezin. Het is hem te veel. ‘Ik ga zo weer naar het ziekenhuis’, aldus Mohamed. ‘Abdelhaks broer is daar nu. We lossen elkaar af. We waken constant. Het is zwaar. Zo zwaar.’ Familieleden praten in het ziekenhuis met ­Appie, ze praten vooral tegen Appie.
Ze bidden. Ze hopen.

De val van Nouri had veel impact. De middenvelder werd geroemd door voetballiefhebbers. Zijn spel was speels en onbevangen. Hij zocht altijd risico, speelde meestal diep in plaats van breed. Wedstrijden van Jong Ajax trokken meer bekijks als hij meedeed.

Ook buiten het veld sprak hij aan. In filmpjes op sociale media, op de site van Ajax en bij items op stadszender AT5 vroeg hij jongens met Marokkaanse wortels zich normaal te gedragen. Ga toch lekker voetballen, adviseerde hij, in plaats van rottigheid uit te halen. Toen burgemeester Eberhard van der Laan een paar maanden voor zijn dood over Nouri vertelde in het tv-programma Zomergasten, schoot hij vol. De jonge voetballer had vroeger veel betekend voor de sfeer op het Amsterdamse Calvijn College, zei Van der Laan, hij had verbindende gaven. Tussen de burgemeester en de familie ontstond een bijzondere band. Nouri ­figureerde in een filmpje waarin bekende Amsterdammers Van der Laan steunden tijdens zijn ziekte. Nog steeds hangt het shirt van Nouri in de etalage van de clubshop van de Arena. Met de rug naar de ruit. Drie shirts naast elkaar, op elk shirt één woord. Stay. Strong. Appie.
Rugnummer 34.

TIROL
In de bestuurskamer van SK Hippach, de club waar Ajax op die fatale 8 juli tegen Werder Bremen voetbalt in het ­Lindenstadion, hangen shirts met handtekeningen van Ajacieden. Cadeautjes uit Amsterdam. Op één shirt valt de krabbel van Nouri te ontwaren, met nummer 8, zijn nummer van het nieuwe seizoen. ‘Mooi’, zegt Nouri’s broer Abderrahim als hij de foto’s ziet. In het midden, onder op de rode band van het shirt, staat de handtekening van Appie, met een grote A.

Marion Pepeunig werkt bij de gemeente Hippach. Ze begeleidde Ajax tijdens het trainingskamp in juli in logistiek opzicht. Hotel regelen, fietsen. Ze wijst naar de weg waarover Ajacieden met de fiets naar de training reden, van hotel Elisabeth in het centrum van het dorp naar het veld. Daar is de ingang waar ze met de bus arriveerden, voor de wedstrijd tegen Werder op 8 juli, aanvang 16.00 uur, als sluitstuk van een week trainingskamp.
Het is prachtig weer, eind oktober. De zon klimt traag tot boven de bergen en werpt steeds meer licht op het veld. Daar is de poort waar de ziekenauto doorheen reed en de auto met de ­Notartzt, de arts van dienst in noodgevallen. Pepeunig legt uit dat alle toeschouwers bleven zitten toen de wedstrijd allang was gestaakt, om de smalle toegangswegen vrij te houden. En ze vertelt over de helikopter, die Nouri uiteindelijk ophaalde voor de bijna 70 kilometer naar het universiteitsziekenhuis van Innsbruck.

Daar, voor het reclamebord van biermerk Erdinger, een meter of 20 van de zijlijn en een meter of 20 van de middenlijn, zakte Nouri in elkaar na 71 minuten, nadat hij 26 minuten had gevoetbald. ­Pepeunig: ‘Ik heb het destijds niet zien gebeuren. Ik was buiten het stadionnetje, om zaken te regelen. Later zag ik de beelden. Ik heb er nog steeds verdriet van. Allereerst om Nouri, om zo’n jonge speler die zoiets vreselijks overkomt. Maar ook vanuit beroepsmatige kant. Ik wil dat alles goed verloopt bij zo’n trainingskamp, dat is mijn werk. Dan gebeurt zoiets verschrikkelijks, waaraan ik niets kan doen.’

Ze laat een foto zien waarop ze met collega Gernot Paesold in Amsterdam poseert met directeur Edwin van der Sar van Ajax. Ajax tekende een contract voor drie seizoenen met Zillertal, het dal waarin Hippach ligt. Dat is goed voor Ajax, trainen op een hoogte van 630 meter, in mooi weer, in rustige omstandigheden, met alle faciliteiten. En het is mooi voor het Zillertal, om ook zomerse activiteiten onder de aandacht te brengen. Wandelen, klimmen, raften op de Ziller – dat laatste deden ook de Ajaxieden tijdens de trainingsweek in juli. Nouri’s broer laat later een foto zien van Appie met een wond op zijn voorhoofd. Spits Klaas-Jan Huntelaar had geprobeerd de boot met Nouri te enteren.
Pepeunig kende Nouri van gezicht. Ze gaf alle spelers een hand toen ze arriveerden. Zijn vriendelijke, donkere ogen vielen haar op. Vorig jaar, toen Ajax voor het eerst naar het Zillertal kwam, had ze met behulp van foto’s alle gezichten en namen uit haar hoofd geleerd. In 2017 ontdekte ze dat veel nieuwe spelers mee waren. Voetballers met jongensgezichten, gebeeldhouwd naar de filosofie van Ajax. Opleiden, verkopen.

Vlak bij het voetbalveld ligt het gebouw van het Rode Kruis in Hippach. Op foto’s van de behandeling van Nouri op het veld staan onder anderen clubarts Don de Winter van Ajax, dokter Philip Heitmann van Werder Bremen en verzorgers van de clubs. Op de grond, op zijn buik, ligt een jongeman van de plaatselijke hulpdienst. Wie is hij?

DOORBRAAK
Al sinds zijn vroege jeugd voetbalt Abdelhak Nouri, geboren op 2 april 1997, bij Ajax. Appie, zoals hij door iedereen wordt genoemd, is een typische Ajax-speler: klein, technisch begaafd en creatief. In het seizoen 2016-2017 wordt hij uitgeroepen tot beste speler van de eerste divisie, als spelmaker van jong Ajax. Op internet ciculeren talloze beelden van Nouri’s hakjes en overstapjes, en van een schijntrap waarbij zijn tegenstander op de grond valt.
Op 21 september 2016 maakt hij zijn ­debuut in Ajax 1, in de bekerwedstrijd tegen Willem II. En het kan niet mooier: Nouri scoort uit een vrije trap. Van die dag is een blog gemaakt, vanaf het ontwaken in huize Nouri in Geuzenveld. Het afscheid van de familie, de invalbeurt tijdens de wedstrijd, zijn verlegen vraag aan collega Lasse Schöne of hij de vrije trap mag nemen, zijn schot. Doelpunt. Vreugde, ook op de tribunes. Bij zijn ­terugkeer thuis maant hij de hem opwachtende jongens in de straat tot stilte. Misschien slapen de buren.

Seizoen 2017-2018 moet het jaar worden van zijn definitieve doorbraak in Ajax 1. Dat seizoen begint met het trainingskamp in Oostenrijk. Nouri is opgewekt, zoals hij dat eigenlijk altijd is. Hij laat zich op een dag in de rivier de Ziller onderdompelen door een begeleider. Maar Nouri is niet helemaal fit. Hij slaat een training over vanwege een enkelblessure. Bovendien is de ramadan pas ruim een week voorbij. Nouri heeft als topsporter overigens niet het strengste vastenregime aangehouden.

Nouri klaagt over vermoeidheid, bijvoorbeeld in een vlog van zijn medespelers Matthijs de Ligt en Carel Eiting, geplaatst op de website van Ajax. Hij slaapt slecht, mede omdat kamergenoot Hakim Ziyech snurkt. De leiding van Ajax laat spelers met zijn tweeën op de kamer liggen in hotel Elisabeth. Dat is beter voor de saamhorigheid. Nouri vertelt in het filmpje dat Ziyech is verbannen naar de bank. Hij zal slaappillen nemen, anders komt hij niet aan zijn rust toe.

Hij heeft die week ook diarree gehad, vertelt zijn broer een half jaar later in de koffiebar, mogelijk naar aanleiding van pijnstillers vanwege zijn enkel. ‘Appie belde onze vader op, dat hij zo’n buikpijn had. Dat had hij nog nooit meegemaakt.’ De nieuwe trainer Marcel Keizer traint bovendien hard. Verslaggevers ter plekke schrijven dat de week in conditioneel opzicht zwaarder is dan onder voorganger Peter Bosz, die het seizoen rustiger opbouwde.
Nouri is tijdens zijn vakantie in Turkije, kort voor het trainingskamp, een keer flauwgevallen. Appie voetbalde met vrienden op het strand, werd duizelig en zat een tijdje versuft op de grond. Een ambulance bracht hem naar het ziekenhuis, maar onderweg belde Nouri alweer met zijn broer dat er niets aan de hand was. Hij was vermoeid vanwege de ramadan en het was warm op het strand, waar hij zich fors inspande.

Nouri valt tegen Werder Bremen in na rust, voor Hakim Ziyech. Wie de beelden van de wedstrijd terugkijkt, kan zien dat hij niet helemaal in vorm is. Ondanks zijn enkelblessure en zijn ziekte eerder die week heeft Ajax hem fit verklaard voor een deel van de wedstrijd. Het is heet in Hippach, een graad of 30 rond 16.00 uur, als de wedstrijd begint. Na zijn invalbeurt loopt Nouri wat mank. Bij zijn derde balcontact, in de 46ste minuut, verliest hij de bal, maar hij doet nauwelijks serieuze inspanning om die terug te veroveren. Hij is niet de dwingende, ballen opeisende voetballer die ze bij Ajax kennen. Dat is vreemd, in deze allereerste oefenwedstrijd van een seizoen waarin hij per se wil doorbreken.

In de 72ste minuut, als Frenkie de Jong net een vrije trap heeft genomen, loopt Nouri een stukje weg op het middenveld. Hij wendt zich af van het spel, alsof hij voelt dat hij de wedstrijd zal verlaten. Hij steekt even een hand op en zakt naar de grond. Hij heeft nog de tegenwoordigheid van geest om eerst met de handen de grond te raken en dan naar de rug te draaien. Hij blijft ademen. De Ajacieden dragen een hartslagmeter in deze oefenwedstrijd. Tijdens reguliere keuringen bij Ajax is nooit gebleken dat Nouri iets mankeerde aan zijn hart.

TIROL (II)
Gernot Paesold, bedrijfsleider van het toeristenbureau van Zillertal, vertelt in een restaurant in Wenen over de vooravond van de wedstrijd tegen Bremen, toen hij met directeur Edwin van der Sar van Ajax proostte op het goede verloop van het trainingskamp. De partijen koesterden hun driejarig contract. Wie goed oplet bij competitieduels, ziet de reclameborden van Zillertal in de Arena. Rood en wit, net als Ajax.

Paesold: ‘Edwin zei telkens: ‘De spelers moeten zich thuis voelen, in een moeilijke fase van het seizoen.’ Want de spelers trainen hard in de voorbereiding. ­Iedereen wil zich bewijzen en zijn plaats bevechten. De trainer was nieuw. Alles was perfect verlopen. En dan valt een speler gewoon om tijdens de afsluitende wedstrijd. Hij wordt niet geveld door een zware overtreding, nee, hij valt gewoon. Een zwarte schaduw viel over het dal, over ons trainingskamp.’

Terwijl dokter De Winter zich op 8 juli naar het ziekenhuis van Innsbruck spoedt om de met de helikopter afgevoerde Nouri bij te staan, doet Paesold zijn best om de slottijd van de geplande avondvlucht naar Amsterdam met een uur te verlengen. Ajax vertrekt, terwijl het liever bij Nouri wil blijven. Maar dat kan niet. En dus vliegt het toestel later dan de bedoeling is. Spelers en staf zijn nog even in het hotel, om in totale verslagenheid te eten, spullen te pakken en te vertrekken.

Paesold heeft sindsdien voorzichtig geïnformeerd naar de toestand van Nouri. En hij overlegt geregeld met Ajax over hoe nu verder. Want kun je jonge voetballers in 2018 naar een oord laten afreizen waar vorig jaar een van hun vrienden een hartaanval kreeg? Nee, dat kan niet, en dus wordt in november besloten dat Ajax in 2018 aan zijn contractuele verplichtingen voldoet, maar een ander hotel zal betrekken en zal trainen op een ander voetbalveld.

DE BEHANDELING
Als Nouri op zijn rug ligt en snel ademhaalt, legt de scheidsrechter na 10 seconden het spel stil. Weer 10 seconden later is verzorger Ronald Vermeer van Ajax bij Nouri. Nog eens 15 tellen later is dokter Don de Winter ter plekke, waarna spits Huntelaar redelijk paniekerig reageert en een beetje aan Nouri sjort. Ook Carel Eiting is meteen ongerust. Spelers van Werder vragen om meer hulp, Huntelaar maakt een soort stikbeweging. Er verschijnen meer mensen rond Nouri, onder wie de clubarts van Werder Bremen, Philip Heitmann. Ze vormen een kringetje rond de middenvelder. En dan zijn daar snel twee medewerkers van de plaatselijke hulpdienst, van het Rode Kruis zogezegd.
Nouri ademt nog, kort na de val. Een minuut later laat hij zijn arm zakken en raakt hij buiten bewustzijn. Volgens een reanimatiespecialist die op verzoek van de Volkskrant naar de beelden kijkt, is dat waarschijnlijk een uiting van totale kortsluiting in het hart, ook wel ventrikel­fibrilleren genoemd. Het hart pompt dan niet meer, waardoor er geen bloed naar de hersenen gaat. De cruciale circulatie van zuurstof stokt.

De reanimatiespecialist, die niet met zijn naam in de krant wil, oordeelt dat te laat is begonnen met de reanimatie. In het circuit van artsen is die mening veelvuldig te horen, maar niemand wil het openlijk zeggen. De Volkskrant spreekt vijf specialisten die onafhankelijk van elkaar twijfels uitspreken over de behandeling in de eerste fase na de val. De helpers zijn mogelijk op het verkeerde been gezet, omdat ze geen hartritmestoornis verwachtten. Maar de critici zijn er niet bij geweest, dus zeggen ze alles off the ­record. Ze mogen of willen als wetenschappers geen openbaar oordeel vellen op grond van beelden op YouTube. En zelfs als de reanimatie meteen was begonnen, benadrukken ze, had de situatie kunnen aflopen zoals is gebeurd.

Ajax bestrijdt de anonieme kritiek en is vanwege medisch beroepsgeheim terughoudend met informatieverstrekking. De club: ‘Dokter De Winter is geregistreerd medisch specialist en hij voldoet aan alle daarvoor geldende verplichtingen, waaronder jaarlijkse nascholing. De behandeling die wordt gevolgd bij bedreiging van vitale functies, is verlopen conform de ATLS-criteria (Advanced Trauma Life Support), die opgenomen zijn in het Football Doctor Education Programma van de Uefa. De behandeling is uitgevoerd middels een samenwerking tussen de functioneel aanwezige Oostenrijkse noodarts, de teamarts van Ajax en de teamarts van Werder Bremen.’

Op de beelden is te zien hoe Philip Heitmann, de arts van Werder Bremen, zich op een gegeven moment terugtrekt. Heitmann, die een orthopedische kliniek in Bremen drijft en geen vragen van de Volkskrant wil beantwoorden, loopt een beetje doelloos rond op het veld.

Voordat de reanimatie begint, wordt Nouri eerst nog in de stabiele zijligging gelegd, alsof de vrees bestaat dat hij zijn tong heeft ingeslikt. De jongeman van de EHBO die op de foto op zijn buik ligt, grijpt bijna twee minuten nadat Nouri in elkaar is gezakt razendsnel naar zijn tas, waar hij de defibrillator pakt en aansluit op de borst van Nouri. Op dat moment is nog steeds geen reanimatie te zien geweest, van pompende armen op de borstkast.

Het bizarre is: alles is rechtstreeks op televisie, al draait de camera geregeld weg naar spelers van Ajax aan de kant. Die kijken aanvankelijk redelijk rustig toe. Ouderen als Schöne en Huntelaar ­tonen tekenen van onrust, maar Dolberg kijkt wezenloos voor zich uit. Dat komt ook doordat er in het kringetje rond Nouri weinig beweging te ontwaren valt. Bijna drie minuten nadat Nouri is neergegaan, verschijnt een brancard. Als de reanimatie dan toch begint, is steeds meer paniek te zien in de ogen van spelers en begeleiders. Ziyech bijt op nagels. Menigeen bidt of huilt, als rond Nouri inmiddels schermen zijn opgesteld, om de behandeling aan het oog te onttrekken.

De jongen die de defibrillator aansloot, heeft een spreekverbod van het Rode Kruis in Hippach. Zijn baas geeft een toelichting. Dokter Daniel Rainer is als enige van de aanwezige medici bereid inhoudelijk commentaar te leveren, al zegt hij er nadrukkelijk bij dat hij pas tien minuten na het ongeval ter plekke was. ‘Ik was als noodarts van dienst in de buurt van het stadion. Toen ik werd opgeroepen, ben ik meteen naar het stadion gereden. De melding die ik kreeg was: persoon bewusteloos op het voetbalveld, de weg is vrij toegankelijk.

‘Toen ik arriveerde, was de reanimatie in volle gang en werd de patiënt reeds gedefibrilleerd. Na een korte uitleg over de situatie ter plekke heb ik de patiënt overgenomen en de reanimatie voortgezet.’ Dat is een normaal proces, dat de in reanimatie gespecialiseerde arts de behandeling overneemt van de clubarts, die normaliter veel minder met reanimatie te maken krijgt. Clubartsen hebben vooral van doen met knieën, enkels of hamstrings.
Rainer: ‘Bij de patiënt is meermaals gebruikgemaakt van de defibrillator en bij hem zijn medicijnen toegediend om de circulatie te stimuleren. Na dertien minuten behandeling bereikten we een rosc, het herstel van spontane hartslag en ademhaling.’ De helikopter arriveert. Nouri wordt vervoerd naar Innsbruck.

DE ONTZETTING
Hoe moet dat zijn geweest, om je kind of broer te zien vallen en niet meer te zien opstaan? ‘Ik zat in mijn eigen huis’, zegt Abderrahim Nouri. ‘Onze vader was in Marokko, ons andere broertje was op vakantie. Mijn moeder was thuis met mijn vier zusjes. Het was voor het eerst dat niemand mee was met Abdelhak. De grond onder mijn voeten zakte weg, vanaf het moment dat Huntelaar een paniekerige beweging maakte en zeker toen dokter De Winter begon met reanimeren. Ik belde mijn moeder. Ik hoopte dat ze niet aan het kijken was, terwijl haar zoon met pijn op de grond lag. Ik reed meteen naar haar toe. Toen ik arriveerde zat het huis al vol mensen. De tv stond aan. We waren totaal onmachtig met zijn allen. Ik probeerde Ajax te bereiken.’

Direct daarna belde directeur Van der Sar. De hartslag bij Nouri was terug, vertelde Van der Sar, en de ademhaling was stabiel. Ook belde Abderrahim zijn vader in Marokko. Ajax regelde de tickets, om de familie zo snel mogelijk in het ziekenhuis te krijgen. ‘Op zondag zijn we naar Oostenrijk vertrokken. Mijn moeder, mijn broer, een oom en ik. Mijn vader was in shock. Hij kwam iets later naar Oostenrijk, omdat hij eerst moest terugkeren uit Marokko. Ze hielden Appie in slaap in het ziekenhuis van Innsbruck, om het herstel te bespoedigen. Alles leek normaal, alles leek goed te komen.’ De scans van het hart lieten een goed beeld zien.

Totdat ze een paar dagen later van hoogleraar Barbara Friesenecker een ­fatale mededeling kregen in het universiteitsziekenhuis van Innsbruck. Abderrahim: ‘Mijn vader zat links naast me. Mijn moeder zat rechts. Mijn oom was er ook bij. De professor zei dat, als Appie ooit nog wakker zou worden, hij nooit meer zou kunnen lopen, praten, zelfstandig eten of zien. Mijn vader tikte me aan. Ik moest hem vasthouden. Hij viel weg. We hebben hem met de voeten omhoog gelegd, om het bloed naar het hoofd te laten stijgen.’

Een tekort aan zuurstof is fataal geweest voor de hersenen van Appie Nouri. In het ziekenhuis zeggen ze na de mededeling dat ze Nouri niet zullen reanimeren, mocht hij nog een hartaanval krijgen. Daarop besluiten Ajax en de familie hem zo snel mogelijk naar Nederland te laten vervoeren. Terug in Amsterdam halen ze eerst de zusjes van school, alvorens Ajax op donderdag 13 juli mede namens de familie de mededeling doet dat Nouri ernstige en blijvende hersenschade heeft opgelopen. De familie roept in het ­bericht op tot gebed. Van der Sar zegt dat de wereld nooit zal zien hoe goed Abdelhak Nouri had kunnen worden. Sindsdien is het huis van de Nouri’s bijna een bedevaartsoord. Tot uit China en Taiwan komen ze op bezoek.

TOEKOMST
De Nouri’s putten kracht uit hun geloof. Ze hechten aan een goede verhouding met Ajax, zijn dankbaar voor alle hulp van de club, maar ze willen ook nog meer weten over wat zich precies heeft afgespeeld. Ook over de behandeling op het veld, in taal die vrij is van medisch jargon. Ze hebben een second opinion gevraagd bij een neurochirurg uit ­Miami, om de kans op herstel in te schatten. Over de uitkomst daarvan wil de familie niets kwijt.
Het ongeval heeft enorme impact op de Nouri’s, maar ook op Ajax. Ajax wil door, moet door, maar veel spelers en personeel bij Ajax waren bevriend met Appie. Ze kenden hem al tien jaar of langer. Hij was een vriend. Ze bezoeken hem nog geregeld in het ziekenhuis. In de kleedkamers op de Toekomst en in de Arena is zijn stoel met nummer 34 nog steeds leeg. Ajax wil heel graag kampioen worden, ook voor hem. Het zou uitgerekend de 34ste titel zijn, maar het is soms moeilijk helemaal bij de sportieve zaak te blijven.

De situatie van Appie is redelijk stabiel. Hij is bij verlaagd bewustzijn. Voortdurend is iemand van de familie bij hem. Nouri heeft een tijdje in een revalidatie­kliniek gelegen. Daar was volgens Abderrahim licht herstel te ontwaren. Maar de situatie schommelt, ook omdat hij als voormalig topsporter meestal doodstil ligt en vitale spieren verzwakken. Abderrahim zegt dat hij soms reacties op het gezicht van zijn broer ziet. Hij meende een keer een glimlach te zien. Dat was het mooiste moment van zijn leven.

De Nouri’s willen een stichting oprichten waarin het goede karakter van Appie is weerspiegeld. De stichting moet een brug slaan tussen validen en minder validen, om bijvoorbeeld samen te spelen of te sporten. Precies zoals Appie deed op die zomerdag in Amsterdam, toen hij die twee beperkte jongens uitnodigde om mee te voetballen in zijn team.

Abderrahim vertelt over de inmiddels aan longkanker overleden burgemeester Eberhard van der Laan. Die was bij de familie thuis, om troost te bieden. Abderrahim wilde daarna iets terugdoen voor Van der Laan, door te wijzen op de heilzame werking van wietolie bij de bestrijding van kanker. ‘Van der Laan zei tegen mij, toen ik belde: ‘Als het voor Appie is, maak ik meteen tijd. Dan kom ik weer. Als het om mijn gezondheid gaat, kan het wachten.’ Dat vond ik zo mooi van de burgemeester. Hij gaf meer om de gezondheid van Abdelhak dan om die van hemzelf.’
Want dat is de basis, zegt Abderrahim voor de zoveelste keer, in een koffiebar in Amsterdam-West: het geloof in God, de liefde van de mensen. ‘Die arts uit Miami zei: ‘Jullie zijn de beste artsen voor Appie, met jullie liefde en wil.’’

[Duke]

Beter twee keer dan helemaal niet.

[Alexander]

Mooi artikel. Wat een verdriet en wat een pijn doet het nog steeds.

[ferry]

Mooi artikel in The Guardian over Nouri.

[elliquido]

https://www.telegraaf.nl/nieuws/1449528 ... uri-in-amc

Als ik dit lees was hij meer bij kennis dan ik dacht. Maar is er een terugslag geweest?

[Sandro]

Hmm, ik heb natuurlijk geen idee, maar ik kan me zo voorstellen dat zijn vader op zo'n moment meer dacht te zien dan er daadwerkelijk gebeurde. Zoiets kan ook een soort reflex zijn van Nouri. Als vader wil je natuurlijk zo graag zien dat het beter gaat met je zoon....

[Yopii]

Dat zou logisch zijn, ja.

Ik herinner me dat geval van die comateuze vrouw in de VS, heette ze niet Schiavo? Haar familie zag allerlei reacties bij haar en verzette zich ertegen dat de stekker er werd uitgetrokken, zoals haar echtgenoot wilde. Uiteindelijk werd de familie overruled door de rechter. Onder zoek na de dood van de vrouw leerde dat er geen hersenactiviteit meer mogelijk kon zijn geweest. De familie had zichzelf van alles wijsgemaakt.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Euthanasi ... ri_Schiavo

Wat de familie van Appie moet doormaken wens je niemand toe.

[ferry]

Andersom gebeurt het dus ook he; in 15 tot 20% van de gevallen waarin wordt aangenomen dat patienten volledig in vegetatieve staat zijn, blijkt dat deze mensen zich bewust zijn van wat er om hen heen gebeurt.

Er is een mooi stuk over geschreven in de Guardian: https://www.theguardian.com/news/2017/s ... ommunicate

Deze neuroscientist heeft ontdekt dat hij kan communiceren met sommige coma patienten door een MRI scanner te gebruiken, en dan een vraag te stellen en de patient te vragen te denken alsof ie tennis aan het spelen is. Dat is zichtbaar op de scanner en zo konden ze vragen stellen aan een gast die al 12 jaar in coma had gelegen. TWAALF jaar, en er dan achter komen dat hij alles gehoord en gezien heeft, dat hij nog altijd graag naar hockey kijkt (waar ze zijn tv al 12 jaar op afgestemd hadden) etc.

Dat artikel is echt interessant als je er iets meer over wilt weten.

[InnerHarbour]

Dank Ferry voor het delen.

[Lionel]

Bij VI Pro en morgen in de VI ook een mooi stuk.

Die jongen betaalde operaties van mensen uit de buurt zonder dat zelfs zijn familie dat wist. Die mensen komen dat nu vertellen aan de familie...

[InnerHarbour]

Omdat mensen uit zijn buurt niet verzekerd zijn?

[Wie kent Cees de Wolf nog?]

Er zijn genoeg mensen die alleen een basisverzekering kunnen betalen.

[brigade zuid]

operaties vallen onder de basisverzekering. Beetje een vreemd verhaal of het moet om borstvergrotingen gaan.

[Sandro]

Er zijn ook mensen die niet verzekerd zijn voor de basisverzekering.

[InnerHarbour]

Ja, ja, dat is een keuze. Nog even en ze gaan doen of die zaalvoetballer over water kan lopen.

[Cruijff]

Ja, ja, dat is een keuze. Nog even en ze gaan doen of die zaalvoetballer over water kan lopen.

In principe kan iedereen over water lopen. Of glijden.
Behalve dan de mensen die niet kunnen schaatsen.

[Yopii]

Mooie column van Jaap de Groot over Nouri!

[Arthur]

Link?

[Yopii]

https://twitter.com/mikeverweij?lang=nl

klik het artikel over Nouri in, dan kun je de column rechts lezen.

Officieel moet je ervoor inloggen.

[Arthur]

Dank je! Inderdaad een mooi stuk.

[zeux]

Wow, dit is heftig:

KNVB en Ajax wisten sinds 2014 van hartafwijking Nouri'
Foto: ProShots
Gepubliceerd: 05 januari 2018 23:28
Laatste update: 05 januari 2018 23:28

De KNVB en Ajax waren sinds april 2014 al op de hoogte van een hartafwijking bij Abelhak Nouri, zo blijkt vrijdag uit onderzoek van het NRC.
De afwijking werd destijds bij een medische controle geconstateerd, maar beoordeeld als ongevaarlijk. De KNVB deelde de informatie schriftelijk met Ajax.

Nouri kreeg begin juli tijdens een oefenwedstrijd in Oostenrijk tegen Werder Bremen te maken met hartfalen en moest op het veld worden gereanimeerd.

De voormalig jeugdinternational lag dagenlang in een Oostenrijks ziekenhuis. Daar werd bij uitgebreid onderzoek ernstige en blijvende hersenschade geconstateerd. Bron: nu.nl

[Yopii]

Jemig!

[Khraa]

Dit moeten Nouri en zijn ouders dan toch ook geweten hebben?

[zeux]

En het hele verhaal in de NRC:

Familie Nouri neemt letseladvocaat in de arm
Hersenschade voetballer De jonge Ajacied Abdelhak Nouri liep een half jaar geleden zware hersenschade op. Er is twijfel of de clubarts adequaat reageerde.
Merijn RengersHugo Logtenberg
5 januari 2018 om 23:00

Middenvelder Abdelhak Nouri in april vorig jaar in een wedstrijd van jong Ajax tegen jong PSV.
Foto Thomas bakker/ANP

Er is een juridisch steekspel gaande tussen de familie van voetballer Abdelhak Nouri en zijn club Ajax. Dat gaat over de medische begeleiding voor, tijdens en na diens ongeval op 8 juli vorig jaar, waarbij de jonge Ajacied ernstige hersenschade opliep. Nouri verkeert nog altijd in een zeer lage staat van bewustzijn.

Naar buiten toe benadrukken club en familie de warme verstandhouding, maar in stilte hebben beide partijen een gerenommeerde letseladvocaat ingeschakeld. De familie Nouri laat zich bijstaan door de Amsterdamse advocaat John Beer, oprichter en erelid van de vereniging van Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade. Ajax heeft de Rotterdamse letseladvocaat Derk-Jan van der Kolk ingehuurd, oud vice-voorzitter van de Vereniging van Letselschade Advocaten.

Aanleiding voor de familie om Beer in de arm te nemen, is het feit dat Ajax geen volledige helderheid wilde verschaffen over wat er precies is gebeurd op de dag van het ongeluk, toen Ajax in Oostenrijk een oefenwedstrijd speelde tegen Werder Bremen. De in oktober overleden burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan, zelf oud-advocaat, raadde de familie eind augustus al aan met Beer in zee te gaan.


NRC onderzocht de afgelopen maanden hoe Ajax en clubarts Don de Winter zijn omgegaan met het ongeval en het dossier van Nouri. Ook bracht de krant diens medische geschiedenis in beeld. De onderzoeksresultaten roepen vragen op, onder meer over het moment waarop is begonnen met hartmassage.

Oostenrijkse noodarts

Op tv-beelden is te zien dat Nouri in de 71ste minuut van de wedstrijd tegen Werder Bremen uit zichzelf op zijn rug gaat liggen en het bewustzijn verliest. Clubarts Don de Winter is snel ter plaatse, maar zeker de eerste ruim vijf minuten wordt er niet begonnen met hartmassage – een essentieel onderdeel van de reanimatie. Die slaagt pas als weer een aantal minuten later een Oostenrijkse noodarts, die aanvankelijk buiten het stadion verblijft, arriveert en de reanimatie overneemt.

Het moment van aanvang van de hartmassage leidde kort na het incident al tot vragen bij diverse direct betrokken medici. Zij vragen zich af waarom er niet meteen begonnen is met de hartmassage.

Het optreden van De Winter in Oostenrijk staat op gespannen voet met de medische richtlijnen van wereldvoetbalbond FIFA. Die hanteert sinds mei 2015 de tweede editie van de Football Emergency Medicine Manual, waarin staat hoe clubartsen moeten handelen als een speler tijdens een wedstrijd „zonder fysiek contact ineenstort”, zoals Nouri deed.

Volgens het gedetailleerde FIFA-protocol moet een clubarts in dat geval uitgaan van „een plotselinge hartstilstand”. Daarbij hoort een „snelle herkenning”, een „onmiddellijke respons” via directe reanimatie en zo snel mogelijk gebruik van een geautomatiseerde defibrillator. Die snelle, geprotocolleerde reactie bleef uit.

De afwegingen om af te wijken van dit protocol zijn niet bekend. Er is geen extern onderzoek gedaan naar de zorg die De Winter of Ajax hebben verleend. Een reden daarvoor is dat club noch clubarts melding hebben gemaakt van ‘een calamiteit’ bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

De inspectie definieert een calamiteit als „een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een cliënt heeft geleid”. Een melding bij de Inspectie had, volgens met het dossier bekende medici, wel gemoeten.

Hoogleraar cardiologie en hoofd van die afdeling bij het Leids Universitair Medisch Centrum Martin Schalij, zelf niet betrokken bij de zaak, verwoordt het belang van transparantie, iets wat ook sterk leeft onder wel betrokken medici. „Een professionele club als Ajax zou dit incident moeten laten onderzoeken en openheid moeten geven over de uitkomsten. Zo kan de club er zelf van leren, net als andere medische professionals.”

Ajax wil niet ingaan op de vraag waarom er geen melding is gedaan. Algemeen directeur Edwin van der Sar noemde het optreden van De Winter en de medische staf op de avond van 8 juli tegenover de NOS „heel adequaat”. Volgens ingewijden heeft De Winter intern laten weten dat hij in Oostenrijk correct en „naar eer en geweten” heeft gehandeld.

Harttest

Uit het NRC-onderzoek blijkt verder dat er eerder een kwestie was met het hart van de jonge voetballer. Voetbalbond KNVB constateerde bij een medische controle van Nouri in april 2014 op een echo een hartafwijking. Die werd door de medische staf van de bond als ongevaarlijk beoordeeld. De harttest is een standaardonderdeel van de medische check van jeugdinternationals voorafgaand aan een groot toernooi.

De KNVB deelde de informatie over de hartafwijking schriftelijk met Ajax. Volgens de bond worden in dit soort gevallen altijd de voetballer en diens ouders op de hoogte gesteld, maar schriftelijk bewijs dat dit in het geval van Nouri is gebeurd, ontbreekt. Volgens één betrokkene is het mondeling meegedeeld aan de toen zeventienjarige middenvelder. De familie Nouri is ervan overtuigd dat Abdelhak er niet van op de hoogte was – net als zijzelf tot enkele weken geleden. Onduidelijk is of er een verband is tussen de gevonden hartafwijking en het ongeval in Oostenrijk.

De KNVB zegt in een reactie dat uit het feit dat Nouri in mei 2014 – en opnieuw in juli 2016 – op het jeugd-EK speelde „mag worden geconcludeerd” dat er geen gevaar was voor zijn gezondheid.

‘Enorme schok’

NRC heeft dit artikel voor publicatie voorgelegd aan de familie Nouri en hun vertegenwoordigers. Advocaat Khalid Kasem, woordvoerder van de familie, laat weten: „Het nieuws dat in april 2014 bij Abdelhak een hartafwijking is geconstateerd, is voor de familie een enorme schok. Als de familie eerder kennis zou hebben gehad van een hartafwijking hadden zij aangedrongen op diepgravend vervolgonderzoek en regelmatig terugkerende tests om te beoordelen wat de aard en risico’s van een dergelijke afwijking zijn. Dit alles is niet gebeurd, zo moet de familie helaas constateren.” Ook stelt Kasem: „De signalen dat de zorg op het veld niet adequaat is geweest, heeft de familie, veelal informeel, van verschillende medici te horen gekregen.”

Advocaat John Beer onderzoekt namens de familie het dossier. Hij hoopt „zeer binnenkort” de „definitieve conclusies” met de familie te kunnen delen, laat hij schriftelijk weten.

Daarna volgt een beslissing over een eventuele vervolgstap. Woordvoerder Kasem: „De familie hecht er waarde aan de resultaten van het onderzoek van Beer af te wachten voordat er conclusies worden getrokken.”

Ajax wil niet ingaan op 28 gedetailleerde schriftelijke vragen van deze krant. De club laat via een woordvoerder weten „geen inhoudelijke informatie te verstrekken, aangezien het een medisch en dus vertrouwelijk dossier betreft. Daarnaast heeft onze dokter zich te houden aan het beroepsgeheim. Wij communiceren rechtstreeks met de familie Nouri over de zaken aangaande Abdelhak, en niet via de media.”

Ik vind het onvoorstelbaar als het waar is dat de familie niet van de hartafwijking weet. Zou Nouri zelf het geweten hebben?